با فرارسیدن فصل پاییز و کاهش دما، بدن انسان در برابر ویروس‌های تنفسی آسیب‌پذیرتر می‌شود. تغییرات آب‌وهوایی، افزایش تجمع در محیط‌های بسته و کاهش تهویه مناسب، شرایطی ایده‌آل برای رشد و انتقال ویروس‌هایی مانند آنفلوآنزا، کرونا و ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV) ایجاد می‌کند. آگاهی، واکسیناسیون و رعایت نکات بهداشتی، بهترین راهکار برای پیشگیری از ابتلا و حفظ سلامت خانواده‌ها در این فصل حساس است.
صدها ویروس، عامل بروز عفونت های تنفسی
در فصل پاییز و زمستان، تنوع ویروس‌های تنفسی افزایش می‌یابد. این ویروس‌ها از طریق قطرات تنفسی ناشی از عطسه، سرفه یا تماس دست آلوده منتقل می‌شوند. ویروس‌هایی چون رینوویروس، آدنوویروس، پاراآنفلوآنزا و کروناویروس‌های فصلی در این دوره فعال‌تر می‌شوند. نکته مهم این است که برخی از این عفونت‌ها می‌توانند به سرعت از یک سرماخوردگی ساده به عفونت‌های خطرناکی مانند ذات‌الریه تبدیل شوند، به‌ویژه در سالمندان و کودکان.
یکی از مهم‌ترین دلایل گسترش این بیماری‌ها، افزایش حضور افراد در محیط‌های سربسته با تهویه نامناسب است. فضاهای شلوغ مانند مترو، مدارس، ادارات و مراکز خرید، بستر مناسبی برای انتقال ویروس‌ها هستند. هوای خشک درون ساختمان‌ها نیز موجب تحریک مخاط بینی و گلو می‌شود و مقاومت بدن را در برابر ویروس‌ها کاهش می‌دهد.
اهمیت واکسیناسیون آنفلوآنزا
تزریق واکسن آنفلوآنزا هر ساله یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه در برابر این بیماری است. این واکسن به‌ویژه برای گروه‌های پرخطر مانند سالمندان، زنان باردار، نوزادان و بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن تنفسی یا قلبی توصیه می‌شود. واکسن با تقویت سیستم ایمنی بدن، احتمال ابتلا به نوع شدید بیماری و بستری شدن در بیمارستان را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
سازمان جهانی بهداشت تأکید می‌کند که بهترین زمان تزریق واکسن آنفلوآنزا، پیش از آغاز فصل سرما یعنی اواخر شهریور تا مهرماه است. هر سال سویه‌های جدید ویروس شناسایی و واکسن‌ها بر اساس آن‌ها به‌روزرسانی می‌شوند تا بالاترین سطح ایمنی را ایجاد کنند.
کرونا ویروس همچنان تهدیدی جدی است
اگرچه با واکسیناسیون گسترده، شدت شیوع بیماری کووید-۱۹ کاهش یافته است، اما نباید فراموش کرد که کرونا همچنان در گردش است. سویه‌های جدید این ویروس ممکن است قدرت سرایت بالاتری داشته باشند و حتی افرادی را که قبلاً واکسینه شده‌اند نیز مبتلا کنند. رعایت فاصله اجتماعی، استفاده از ماسک در محیط‌های شلوغ و تهویه مناسب همچنان از اصول حیاتی پیشگیری محسوب می‌شوند.
داده‌های جدید نشان می‌دهد که واکسیناسیون تقویتی با واکسن‌های به‌روز کووید-۱۹، می‌تواند ایمنی بدن را در برابر سویه‌های نوظهور تا چندین ماه افزایش دهد. متخصصان توصیه می‌کنند افرادی که آخرین دوز واکسن خود را بیش از شش ماه پیش دریافت کرده‌اند، واکسن یادآور را تزریق کنند.
ویروس RSV؛ خطری برای نوزادان و سالمندان
ویروس سین‌سیشیال تنفسی یا RSV یکی از مهم‌ترین علل بستری شدن نوزادان در فصل سرما است. این ویروس موجب التهاب مجاری تنفسی، خس‌خس سینه، سرفه و در موارد شدید، تنگی نفس می‌شود. نوزادان زیر شش ماه و سالمندان مبتلا به بیماری‌های مزمن بیش از سایر گروه‌ها در معرض خطر قرار دارند.
امروزه دو روش پیشرفته برای محافظت نوزادان در برابر RSV وجود دارد:
- تزریق واکسن به زنان باردار در سه‌ماهه سوم بارداری تا آنتی‌بادی‌های محافظ از طریق جفت به جنین منتقل شوند.
- تزریق مستقیم آنتی‌بادی آماده مانند «نیرسویماب» به نوزاد پس از تولد، که تا پنج ماه محافظت فعال ایجاد می‌کند.
در بزرگسالان بالای ۶۰ سال نیز واکسن‌هایی مانند “Arexvy” و “Abrysvo” با اثربخشی بالا توانسته‌اند خطر بستری شدن ناشی از RSV را تا حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد کاهش دهند.
عوامل مؤثر بر افزایش عفونت های تنفسی
افزایش عفونت‌های تنفسی تنها به دلیل سرما نیست. تغییرات زیست‌محیطی، آلودگی هوا، افزایش مسافرت‌ها و کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی، زمینه را برای انتقال سریع‌تر ویروس‌ها فراهم می‌کنند. استفاده از وسایل گرمایشی در محیط‌های بسته نیز باعث کاهش رطوبت هوا شده و عملکرد مخاط تنفسی را در برابر ویروس‌ها تضعیف می‌کند. تغذیه نامناسب، کم‌خوابی و استرس نیز از دیگر عوامل کاهش‌دهنده عملکرد سیستم ایمنی هستند.
اهمیت شستن دست ها و رعایت بهداشت فردی
ساده‌ترین و مؤثرترین روش برای پیشگیری از عفونت‌های تنفسی، شستن صحیح و منظم دست‌هاست. دست‌ها باید حداقل به مدت ۲۰ ثانیه با آب و صابون شسته شوند، به‌ویژه پس از حضور در مکان‌های عمومی یا تماس با سطوح مشترک. در صورت نبود آب و صابون، استفاده از محلول‌های ضدعفونی حاوی الکل توصیه می‌شود.
همچنین استفاده از ماسک در محیط‌های شلوغ و تهویه مناسب منازل و ادارات نقش زیادی در کاهش انتقال ویروس‌ها دارد. هنگام بروز علائم سرماخوردگی، بهترین کار ماندن در منزل و استراحت است تا از انتقال بیماری به دیگران جلوگیری شود.
سایر مخاطرات فصل پاییز
پاییز تنها فصل بیماری‌های تنفسی نیست. تغییرات ناگهانی دما، آلودگی هوا، خشکی پوست، لغزندگی معابر در اثر بارش‌ها و خطر گازگرفتگی ناشی از وسایل گرمایشی غیراستاندارد از دیگر تهدیدات این فصل محسوب می‌شوند. رعایت ایمنی در استفاده از وسایل گرمایشی، مراقبت از پوست و مصرف مایعات کافی، به حفظ سلامت بدن در این فصل کمک می‌کند.
نتیجه گیری
پاییز فصلی زیبا اما پرچالش برای سلامت انسان است. تقویت سیستم ایمنی، تزریق واکسن‌های فصلی، رعایت بهداشت فردی و آگاهی از علائم اولیه بیماری‌ها، می‌تواند از بسیاری از خطرات پیشگیری کند. با برنامه‌ریزی درست و رفتارهای مراقبتی، می‌توان این فصل رنگارنگ را با آرامش و تندرستی پشت سر گذاشت.
بدون نظر! اولین نفر باشید