آرتروز زانو یکی از شایع‌ترین دلایل درد و ناتوانی در بزرگسالان است و به طور معمول مدیریت آن محدود به دارو و در نهایت جراحی تعویض مفصل می‌شود. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که حتی تغییرات کوچک در نحوه راه‌رفتن می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش درد و کند کردن روند تخریب غضروف داشته باشد. این کشف، افق تازه‌ای برای درمان‌های غیرتهاجمی و شخصی‌سازی‌شده در بیماران مبتلا به آرتروز باز می‌کند.
تغییر زاویه پا؛ روشی نوین برای کاهش درد و محافظت از غضروف
تحقیقات اخیر توسط دانشگاه یوتا، دانشگاه نیویورک و دانشگاه استنفورد نشان می‌دهد که تغییر زاویه‌ی پا هنگام راه‌رفتن می‌تواند بار وارد بر مفصل زانو را کاهش دهد. این رویکرد نه تنها درد را کاهش می‌دهد بلکه از آسیب بیشتر به غضروف مفصل نیز جلوگیری می‌کند.
آرتروز معمولاً غضروف محافظ مفصل را تخریب می‌کند و باعث درد و محدودیت حرکت می‌شود. با اصلاح زاویه پا، بار مکانیکی وارد بر بخش داخلی زانو کاهش می‌یابد و این می‌تواند روند پیشرفت بیماری را کند کند. برخلاف داروها که صرفاً درد را کاهش می‌دهند، این روش عملکرد مکانیکی زانو را بهبود می‌بخشد و از آسیب طولانی‌مدت جلوگیری می‌کند.
تمرکز بر آرتروز خفیف تا متوسط بخش داخلی زانو
بخش داخلی زانو (medial compartment) وزن بیشتری را نسبت به بخش خارجی تحمل می‌کند و آرتروز در این ناحیه شایع‌تر است. تغییر زاویه پا می‌تواند فشار وارده به این بخش را کاهش دهد، اما مقدار و جهت تغییر بسته به الگوی طبیعی راه‌رفتن هر فرد متفاوت است.
رویکرد شخصی‌سازی‌شده به این معناست که هر فرد برنامه‌ای خاص برای اصلاح زاویه پا دریافت می‌کند. مطالعات قبلی که مداخله یکسان را برای همه اعمال کرده بودند، نتایج نامشخصی داشته‌اند؛ زیرا در برخی افراد فشار روی مفصل کاهش نیافته یا حتی افزایش یافته است.
روش پژوهش و تحلیل شخصی سازی شده
در مراحل اولیه پژوهش، شرکت‌کنندگان تحت ام‌آرآی پایه قرار گرفتند و روی تردمیل حساس به فشار راه رفتند. دوربین‌های ثبت حرکت، الگوی راه‌رفتن آن‌ها را ضبط کردند تا پژوهشگران بتوانند مشخص کنند چرخاندن انگشت پا به داخل یا خارج و تغییر زاویه پنج تا ده درجه، بیشترین کاهش فشار را ایجاد می‌کند.
این تحلیل همچنین افرادی که هیچ تغییر زاویه‌ای نمی‌توانست فشار زانو را کاهش دهد شناسایی و از مطالعه کنار گذاشته شدند. این کار باعث شد نتایج دقیق‌تر و قابل اعتمادتر باشند و اثر واقعی تغییر نحوه راه‌رفتن بر درد و غضروف مشخص شود.
آموزش و تمرین مداخله
پس از تعیین زاویه مناسب، شرکت‌کنندگان به دو گروه تقسیم شدند: گروه مداخله و گروه دارونما. گروه مداخله زاویه‌ای دریافت کردند که بیشترین کاهش فشار روی زانو را ایجاد می‌کرد، در حالی که گروه دارونما زاویه‌ای مشابه راه‌رفتن طبیعی خودشان دریافت کرد.
شرکت‌کنندگان در طول شش هفته، به مدت شش جلسه هفتگی در آزمایشگاه حضور یافتند و با بازخورد زیستی (biofeedback) یاد گرفتند زاویه پای تجویزشده را حفظ کنند. سپس تمرین روزانه حداقل ۲۰ دقیقه برای تثبیت الگوی جدید ادامه یافت. بازدیدهای دوره‌ای نشان داد که شرکت‌کنندگان توانستند زاویه مناسب را با اختلاف تنها یک درجه رعایت کنند.
نتایج مطالعه: کاهش درد و کند شدن تخریب غضروف
پس از یک سال، شرکت‌کنندگان گزارش دادند که درد زانو به میزان قابل مقایسه با داروهای مسکن بدون نسخه و حتی در برخی موارد نزدیک به داروهای قوی کاهش یافته است. ام‌آرآی‌های follow-up نیز نشان داد که تخریب غضروف در گروه مداخله کندتر بوده است.
این نتایج نه تنها اثرگذاری مداخله را نشان می‌دهد، بلکه نشان می‌دهد که تغییر ساده در راه‌رفتن می‌تواند به تجربه زندگی روزمره بیماران کمک قابل توجهی کند، بدون نیاز به مصرف دارو یا تجهیزات پزشکی دائمی.
پذیرش و رضایت بیماران
شرکت‌کنندگان این روش را آسان و عملی یافتند و برخی از آن‌ها از کاهش نیاز به دارو و کنترل درد خود به شیوه طبیعی ابراز رضایت کردند. پایبندی طولانی‌مدت به این مداخله می‌تواند به کاهش نیاز به دارو و تأخیر در جراحی‌های جایگزینی مفصل کمک کند، به ویژه برای افراد ۳۰ تا ۵۰ ساله که ممکن است دهه‌ها با آرتروز زندگی کنند.
چالش ها و آینده پژوهش
اجرای بالینی این مداخله نیازمند ساده‌سازی فرآیند آموزش راه‌رفتن است. روش ثبت حرکت و تحلیل زاویه پا در این مطالعه گران و زمان‌بر بود، اما پژوهشگران امیدوارند در آینده این روش در کلینیک‌های فیزیوتراپی قابل استفاده شود. مطالعات آینده باید اثربخشی، قابلیت تعمیم و ابزارهای ساده‌تر آموزش را بررسی کنند.
نتیجه گیری
این پژوهش نشان می‌دهد که اصلاح کوچک در زاویه پا هنگام راه‌رفتن می‌تواند درمانی مؤثر و غیرتهاجمی برای آرتروز زانو باشد. روش شخصی‌سازی‌شده نه تنها درد را کاهش می‌دهد، بلکه روند تخریب غضروف را کند می‌کند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌بخشد. با پیشرفت فناوری و ساده‌سازی فرآیند آموزش، این مداخله می‌تواند به یک گزینه درمانی رایج و در دسترس برای میلیون‌ها نفر مبتلا به آرتروز تبدیل شود.
بدون نظر! اولین نفر باشید