درک سلامت قلب فقط با تکیه بر سن شناسنامه‌ای افراد کافی نیست. در سال‌های اخیر، متخصصان قلب و عروق به مفهومی تازه به‌نام «سن قلب» توجه کرده‌اند که می‌تواند دید دقیق‌تری از وضعیت سلامت قلبی ارائه دهد. این مفهوم بیان‌گر آن است که قلب برخی افراد ممکن است از سن واقعی‌شان پیرتر باشد، که می‌تواند نشانه‌ای از افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی باشد. در این مقاله به بررسی دقیق سن قلب، نحوه محاسبه‌ی آن، عوامل مؤثر و کاربردهای بالینی این مفهوم می‌پردازیم.
سن قلب چیست و چرا اهمیت دارد؟
سن قلب، عددی تخمینی است که وضعیت سلامت قلب و عروق را بر اساس عوامل خطرساز، مانند فشار خون بالا، چربی خون، سبک زندگی و سابقه‌ی خانوادگی مشخص می‌کند. این سن می‌تواند از سن تقویمی فرد کمتر یا بیشتر باشد.
وقتی سن قلب بیشتر از سن واقعی است، به این معنی است که بدن فرد با خطر بالاتری از بیماری‌های قلبی روبه‌روست. این اطلاعات می‌تواند هشداری برای تغییر سبک زندگی و پیگیری درمان‌های پیشگیرانه باشد. سن قلب، برخلاف روش‌های پیچیده‌ی پزشکی، زبانی ساده و قابل درک برای عموم دارد و به همین دلیل می‌تواند ابزاری مؤثر در ارتقای آگاهی سلامت باشد.
ماشین حساب سن قلب چگونه کار می کند؟
پژوهشگران برای ساده‌سازی مفهوم سن قلب، یک ابزار آنلاین رایگان طراحی کرده‌اند که با وارد کردن اطلاعاتی مثل سن، جنسیت، فشار خون، میزان کلسترول، وضعیت سیگار کشیدن و دیابت، می‌تواند سن تقریبی قلب را تخمین بزند.
این ماشین‌حساب بر اساس معادلات علمی شناخته‌شده به‌نام معادلات PREVENT از انجمن قلب آمریکا ساخته شده است. به‌جای اینکه خطر قلبی به‌صورت درصدی و پیچیده بیان شود، این ابزار سن قلب را محاسبه می‌کند و در مقایسه با سن واقعی فرد نشان می‌دهد که آیا قلب فرد در وضعیت مناسبی است یا خیر.
نتایج یک مطالعه بزرگ در آمریکا
در یک پژوهش تازه که در مجله‌ی معتبر JAMA Cardiology منتشر شده است، اطلاعات بیش از ۱۴ هزار بزرگسال آمریکایی بین ۳۰ تا ۷۹ سال، در فاصله‌ی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ بررسی شد. این افراد سابقه‌ی بیماری قلبی نداشتند.
بررسی‌ها نشان داد که در بسیاری از موارد، سن قلب بالاتر از سن واقعی بود. به‌طور میانگین، زنان شرکت‌کننده سن واقعی ۵۱.۳ سال داشتند ولی سن قلب‌شان ۵۵.۴ سال برآورد شد. در مردان این اختلاف بیشتر بود: سن واقعی ۴۹.۷ سال ولی سن قلب ۵۶.۷ سال. این تفاوت‌ها بیان‌گر اهمیت مداخلات زودهنگام برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی است.
تاثیر عوامل جمعیتی بر سن قلب
عوامل مختلفی می‌توانند باعث افزایش فاصله‌ی بین سن واقعی و سن قلب شوند، از جمله سطح تحصیلات، نژاد، قومیت و وضعیت اقتصادی.
پژوهش نشان داد مردانی که تحصیلات‌شان در حد دیپلم یا کمتر بود، در حدود یک‌سوم موارد، قلبی داشتند که ۱۰ سال یا بیشتر از سن واقعی‌شان پیرتر بود. همچنین مردان و زنان سیاه‌پوست و اسپانیایی‌تبار نسبت به سفیدپوست‌ها و آسیایی‌تبارها فاصله‌ی بیشتری بین سن واقعی و سن قلب داشتند.
بر اساس یافته‌ها:
- مردان سیاه‌پوست: سن قلب ۸.۵ سال بیشتر از سن واقعی
- مردان اسپانیایی‌تبار: ۷.۹ سال
- مردان آسیایی‌تبار: ۶.۷ سال
- مردان سفیدپوست: ۶.۴ سال
در زنان نیز الگوی مشابهی دیده شد، ولی با اختلاف کمتر:
- زنان سیاه‌پوست: ۶.۲ سال
- زنان اسپانیایی‌تبار: ۴.۸ سال
- زنان سفیدپوست: ۳.۷ سال
- زنان آسیایی‌تبار: ۲.۸ سال
اهمیت این ابزار در پیشگیری و تصمیم گیری درمانی
توسعه‌ی ابزار سن قلب تنها به‌منظور اندازه‌گیری نیست، بلکه هدف اصلی آن، ترغیب افراد به اقداماتی جهت حفظ یا بهبود سلامت قلب است. این ابزار می‌تواند به پزشکان کمک کند که به‌جای صحبت‌های کلی، به‌صورت ملموس‌تری خطرات را به بیماران توضیح دهند.
دکتر سادیه خان، از دانشگاه نورث‌وسترن، که سرپرست این پروژه بوده، در مصاحبه‌ای اشاره کرده است که بسیاری از بیماران با وجود نیاز به داروهای پیشگیرانه، هنوز درمانی دریافت نمی‌کنند. این ابزار می‌تواند نقطه‌ی شروع مناسبی برای گفت‌وگو درباره‌ی ضرورت تغییر سبک زندگی و آغاز درمان باشد.
راهکارهایی برای کاهش سن قلب
خوشبختانه، سن قلب قابل تغییر است. با اصلاح سبک زندگی و پیروی از توصیه‌های پزشکی می‌توان روند پیری قلب را کند کرد یا حتی به وضعیت نرمال بازگرداند.
برخی از اقدامات مؤثر:
- ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
- فعالیت بدنی منظم (حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی در هفته)
- کنترل فشار خون و قند خون
- پیروی از رژیم غذایی سالم، کم‌نمک و سرشار از سبزیجات و غلات کامل
- کنترل وزن و جلوگیری از چاقی
- مدیریت استرس و خواب کافی
نتیجه گیری
سن قلب مفهومی کلیدی در ارزیابی سلامت قلبی است که می‌تواند به‌سادگی هشدارهایی جدی به افراد بدهد. اگرچه سن شناسنامه‌ای قابل تغییر نیست، اما با اصلاح سبک زندگی و رعایت توصیه‌های پزشکی می‌توان سن قلب را کاهش داد و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را به‌طور چشم‌گیری پایین آورد.
استفاده از ابزارهای سنجش مانند ماشین‌حساب سن قلب، نه‌تنها اطلاعات مفیدی به افراد می‌دهد، بلکه می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌ها نقش مؤثری داشته باشد. فراموش نکنید که قلب، آینه‌ای از شیوه‌ی زندگی شماست. هر اقدامی برای سالم نگه‌داشتن آن، سرمایه‌گذاری برای آینده‌ی شماست.
بدون نظر! اولین نفر باشید