از دست دادن ناگهانی بینایی یکی از وضعیت‌های اورژانسی در چشم‌پزشکی است که می‌تواند بدون هیچ علامت هشداردهنده‌ای رخ دهد. این حالت که اغلب با عنوان «سکته چشمی» شناخته می‌شود، می‌تواند بینایی یک چشم را به‌طور کامل یا جزئی مختل کند و در صورت عدم اقدام فوری، آسیب دائمی به شبکیه یا عصب بینایی ایجاد کند. آگاهی از علائم و تشخیص سریع این وضعیت، نقش حیاتی در پیشگیری از نابینایی دارد.
سکته چشمی به حالتی اطلاق می‌شود که در آن جریان خون به بخش‌هایی از چشم، از جمله شبکیه یا عصب بینایی، به‌طور ناگهانی کاهش می‌یابد یا مسدود می‌شود. برخلاف سکته مغزی، این عارضه معمولاً بدون درد و هشدار قبلی رخ می‌دهد و می‌تواند باعث تاری یا از دست رفتن کامل بینایی در یک چشم شود.
انواع سکته چشمی و نحوه ایجاد آن
سکته چشمی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: سکته شریانی شبکیه و سکته وریدی شبکیه. هر یک از این حالت‌ها مکانیسم‌های متفاوتی دارند، اما هر دو می‌توانند موجب اختلال شدید در بینایی شوند.
- سکته شریانی شبکیه: زمانی رخ می‌دهد که یک شریان کوچک شبکیه به‌طور ناگهانی مسدود شود. انسداد جریان خون باعث کمبود اکسیژن در سلول‌های شبکیه و از دست رفتن بینایی می‌شود. اغلب بیماران در این حالت ناگهان تمام یا بخشی از بینایی یک چشم را از دست می‌دهند.
- سکته وریدی شبکیه: ناشی از انسداد ورید شبکیه است و معمولاً با کاهش تدریجی بینایی، تاری یا ظهور نقاط تاریک در دید همراه است. این حالت ممکن است چند ساعت تا چند روز طول بکشد تا علائم کامل ظاهر شوند.
شناخت نوع سکته اهمیت زیادی دارد، زیرا نحوه درمان و پیش‌آگهی بینایی بسته به نوع سکته متفاوت است.
علائم هشداردهنده سکته چشمی
علائم سکته چشمی اغلب بدون درد هستند و به همین دلیل ممکن است جدی گرفته نشوند. شناسایی سریع آنها، کلید نجات بینایی است.
- تاری ناگهانی یا کاهش شدید دید در یک چشم
- از دست رفتن بخشی از میدان دید، مانند نیمه بالایی یا پایینی چشم
- ظهور نقاط تاریک، لکه‌های شناور یا کور در دید
- حساسیت به نور و کاهش توانایی تشخیص کنتراست
- گاهی تاری دید تدریجی که طی چند ساعت یا چند روز افزایش می‌یابد
این علائم ممکن است در ساعات اولیه صبح، پس از بیدار شدن از خواب، خود را نشان دهند و هرگونه تأخیر در مراجعه به پزشک می‌تواند به سرعت منجر به آسیب دائمی شود.
عوامل زمینه ساز سکته چشمی
سکته چشمی معمولاً در اثر اختلال در جریان خون شبکیه یا عصب بینایی ایجاد می‌شود. برخی عوامل پزشکی می‌توانند خطر بروز آن را افزایش دهند:
- فشار خون بالا و نوسانات شدید آن
- دیابت و مشکلات قند خون کنترل نشده
- سطح بالای کلسترول و چربی خون
- بیماری‌های قلبی و اختلالات عروقی
- اختلالات انعقادی یا مشکلات خون‌رسانی به چشم
کنترل این عوامل خطر و بررسی منظم سلامت قلب و عروق، می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از سکته چشمی داشته باشد.
اقدامات فوری و مراقبت های اورژانسی
سکته چشمی یک وضعیت اورژانسی است و هر دقیقه تاخیر می‌تواند بینایی را به خطر بیندازد. مراجعه فوری به چشم‌پزشک یا مرکز اورژانس تخصصی، انجام تست‌های تشخیصی مانند OCT، فلورئوسین آنژیوگرافی و بررسی فشار خون چشم، کلید نجات بینایی است.
درمان به موقع می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- داروهای ضدانعقاد یا رقیق‌کننده خون برای باز کردن عروق مسدود
- لیزر درمانی برای کاهش آسیب به شبکیه
- درمان‌های دارویی برای کنترل فشار خون و دیابت
پیگیری پس از درمان، معاینات منظم چشم و کنترل عوامل زمینه‌ای، اهمیت ویژه‌ای در جلوگیری از بروز مجدد سکته چشمی دارند.
نتیجه گیری
از دست دادن ناگهانی بینایی یک هشدار خاموش است که نباید نادیده گرفته شود. شناخت علائم، درک عوامل خطر و اقدام سریع می‌تواند تفاوت بین حفظ بینایی و نابینایی دائمی باشد. مراقبت‌های منظم چشم، کنترل بیماری‌های زمینه‌ای و مراجعه فوری در صورت بروز هرگونه کاهش دید ناگهانی، بهترین راهکار برای حفظ سلامت بینایی است.
بدون نظر! اولین نفر باشید