تب مالت، یکی از مهم‌ترین بیماری‌های مشترک بین انسان و دام، هنوز هم تهدیدی جدی برای سلامت عمومی در بسیاری از کشورها، از جمله ایران محسوب می‌شود. این بیماری عفونی، علاوه بر آسیب‌های جسمی، تبعات اقتصادی سنگینی را به سیستم بهداشتی کشور تحمیل می‌کند. شناخت درست راه‌های انتقال، پیشگیری و کنترل تب مالت می‌تواند نقشی حیاتی در محافظت از سلامت فردی و جمعی ایفا کند.
تب مالت؛ تهدیدی خاموش در دامداری و زندگی روزمره
تب مالت یا بروسلوز، یکی از بیماری‌های واگیر و بومی در ایران است که عمدتاً در اثر تماس مستقیم با دام آلوده یا مصرف فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه به انسان منتقل می‌شود. با اینکه در بسیاری از کشورها این بیماری کنترل یا ریشه‌کن شده است، اما همچنان در برخی مناطق ایران، به ویژه در نواحی روستایی و عشایری، گزارش‌های متعددی از ابتلا مشاهده می‌شود. این موضوع نگرانی‌های زیادی در حوزه سلامت عمومی ایجاد کرده است.
- طبق گزارش‌های رسمی، سالانه بیش از ۲۰ هزار مورد ابتلا به تب مالت در کشور ثبت می‌شود.
- به دلیل کمبود دسترسی به مراکز تشخیص و درمان در برخی مناطق، آمار واقعی ممکن است بیشتر از موارد ثبت‌شده باشد.
- علائم بیماری شامل تب مداوم، درد مفاصل، ضعف عمومی، تعریق شبانه و گاه عوارض شدید مانند التهاب قلب و مشکلات عصبی است.
- این بیماری در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، می‌تواند مزمن شده و کیفیت زندگی بیماران را به‌شدت کاهش دهد.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به تب مالت هستند؟
افراد در معرض خطر ابتلا به تب مالت، معمولاً کسانی هستند که به دلیل حرفه، محل زندگی یا عادات غذایی خود با عوامل ناقل بیماری در تماس‌اند. شناسایی گروه‌های پرخطر و آموزش اصول پیشگیرانه به آن‌ها، نقش مهمی در کنترل شیوع دارد.
- دامداران، چوپان‌ها و کارگران کشتارگاه که با دام‌های زنده یا فرآورده‌های دامی سر و کار دارند.
- دامپزشکان و تکنسین‌های دامپزشکی که در تماس مداوم با دام‌ها و نمونه‌های آزمایشگاهی هستند.
- افرادی که از لبنیات سنتی مانند شیر خام، پنیر محلی، سرشیر، خامه و بستنی‌های غیرپاستوریزه استفاده می‌کنند.
- خانواده‌هایی که در مناطق روستایی زندگی می‌کنند و دام را در خانه یا اطراف محل زندگی نگهداری می‌کنند.
راهکارهای علمی برای پیشگیری از تب مالت
پیشگیری از تب مالت نیازمند ترکیبی از اقدامات دامپزشکی، بهداشتی، فرهنگی و نظارتی است. اجرای کامل این اقدامات می‌تواند به کاهش قابل توجه موارد ابتلا در سطح کشور کمک کند.
- واکسیناسیون گسترده و منظم دام‌ها، به‌ویژه گاو، گوسفند و بز، که ناقلان اصلی بیماری هستند.
- نظارت دقیق بر مراکز تولید و عرضه لبنیات سنتی برای جلوگیری از توزیع شیر و فرآورده‌های آلوده.
- آموزش و توانمندسازی دامداران برای رعایت اصول بهداشت دام و جداسازی دام‌های مشکوک به بیماری.
- جلوگیری از مصرف لبنیات سنتی بدون جوشاندن یا فرآیندهای ایمن‌سازی مثل پاستوریزه کردن.
- افزایش آگاهی عمومی از طریق رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و آموزش‌های میدانی در مناطق روستایی.
اهمیت مصرف لبنیات ایمن؛ شیر پاستوریزه در برابر محصولات سنتی
مصرف لبنیات سالم و بهداشتی یکی از مؤلفه‌های مهم سلامت تغذیه‌ای است، اما استفاده از محصولات لبنی سنتی که فرآیند ایمن‌سازی ندارند، می‌تواند خطر ابتلا به تب مالت را به‌طور جدی افزایش دهد. برخلاف باور عمومی، لبنیات صنعتی پاستوریزه تحت نظارت وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی تهیه می‌شود و از نظر سلامت و کیفیت قابل اعتمادتر است.
- جوشاندن شیر خام به مدت حداقل ۱۰ دقیقه می‌تواند بسیاری از عوامل بیماری‌زا را از بین ببرد.
- بهتر است از پنیرهای تازه یا محلی که بدون نظارت بهداشتی تولید شده‌اند، استفاده نشود.
- لبنیات کارخانه‌ای معمولاً در دمای کنترل‌شده نگهداری و حمل می‌شود که احتمال آلودگی را کاهش می‌دهد.
نقش رسانه ها و سیاست گذاران در مقابله با تب مالت
تب مالت تنها یک بیماری عفونی نیست، بلکه آینه‌ای از چالش‌های بهداشتی، آموزشی و اقتصادی کشور است. مقابله با این بیماری نیازمند همکاری بین بخشی میان نهادهای مسئول، رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و مردم است. با فرهنگ‌سازی، شفاف‌سازی و مطالبه‌گری می‌توان مسیر کنترل این بیماری را هموارتر کرد.
- رسانه‌ها می‌توانند با ساخت مستندهای آموزشی و گفتگوهای تخصصی، آگاهی جامعه را بالا ببرند.
- سیاست‌گذاران باید بودجه بیشتری به حوزه واکسیناسیون دام و آموزش دامداران اختصاص دهند.
- همکاری بین وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی و صداوسیما برای اجرای کمپین‌های پیشگیرانه حیاتی است.
جمع بندی: تب مالت؛ بیماری قابل پیشگیری با مسئولیت پذیری همگانی
در نهایت، تب مالت نه بیماری لاعلاجی است و نه امری ناگهانی؛ این بیماری با اقدامات به‌موقع و اصولی قابل کنترل است. رعایت اصول بهداشتی، مصرف لبنیات سالم، واکسیناسیون دام‌ها و اطلاع‌رسانی گسترده می‌تواند جامعه را از خطر ابتلا نجات دهد. پیشگیری از تب مالت یک وظیفه ملی است و مشارکت همه اقشار جامعه، کلید موفقیت در مقابله با این بیماری خواهد بود.
بدون نظر! اولین نفر باشید