بیماری آلزایمر یکی از شایع ترین انواع زوال عقل است که سالانه میلیون ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می دهد. علی رغم پیشرفت های علمی، همچنان درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد و تمرکز بسیاری از پژوهش ها بر پیشگیری از آن است. در این میان، یک کشف جدید توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است: داروهایی که برای درمان HIV و هپاتیت B استفاده می شوند، ممکن است در کاهش خطر ابتلا به آلزایمر نیز مؤثر باشند. در ادامه با بررسی دقیق این یافته ها، با عملکرد این داروها و اثر بالقوه ی آن ها بر سلامت مغز آشنا می شویم.
داروهای ضد HIV چگونه ممکن است به پیشگیری از آلزایمر کمک کنند؟
پژوهش های اخیر نشان داده اند که برخی از داروهای رایج برای درمان ویروس HIV و هپاتیت B، می توانند نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر ایفا کنند. این داروها تحت عنوان مهارکننده های ترانسکریپتاز معکوس نوکلئوزیدی (NRTI) شناخته می شوند و مکانیسم عملکرد آن ها فراتر از کنترل ویروس است.
- داروهای NRTI با جلوگیری از تکثیر ویروس HIV عمل می کنند
- این داروها همچنین مانع از فعال شدن اینفلامازوم ها می شوند؛ پروتئین هایی در سیستم ایمنی که با التهاب های مزمن و آسیب های مغزی در ارتباط هستند
- کاهش فعالیت التهابی ممکن است خطر بروز بیماری های نورودژنراتیو مانند آلزایمر را کاهش دهد
- در پژوهش های جدید، مصرف طولانی مدت NRTI با کاهش تدریجی خطر ابتلا به آلزایمر مرتبط بوده است
نتایج تحقیقات گسترده بر روی میلیون ها نفر در ایالات متحده
برای ارزیابی تأثیر واقعی داروهای NRTI بر ابتلا به آلزایمر، محققان داده های حجیمی از بیماران را در طول چند دهه مورد بررسی قرار دادند. این بررسی شامل داده های افرادی بود که در سیستم بهداشت عمومی ایالات متحده یا بیمه های خصوصی ثبت شده بودند.
- بررسی داده های ۲۴ ساله از ۱۱ میلیون کهنه سرباز از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۴
- تحلیل داده های ۱۴ ساله از ۱۵۸ میلیون بیمار با بیمه درمانی از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۰
- تمرکز بر افراد بالای ۵۰ سال که داروهای NRTI را برای HIV یا هپاتیت B مصرف می کردند
- در مجموع، بیش از ۲۷۰ هزار نفر از افراد واجد شرایط شناسایی و داده های آنان بررسی شد
کاهش خطر ابتلا به آلزایمر به ازای هر سال مصرف دارو
نتایج به دست آمده از این مطالعات بسیار امیدوارکننده بود. بررسی ها نشان دادند که هر سال مصرف داروهای NRTI می تواند به میزان قابل توجهی احتمال ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد.
- کاهش حدود ۱۳ درصدی خطر ابتلا به آلزایمر به ازای هر سال مصرف
- این کاهش حتی با در نظر گرفتن عوامل خطر دیگر مانند سابقه خانوادگی، دیابت، بیماری های قلبی یا فشار خون بالا نیز همچنان پابرجا بود
- یافته ها حاکی از آن هستند که مصرف بلندمدت این داروها می تواند تأثیر محافظتی برای مغز داشته باشد
- امکان بالقوه برای پیشگیری از حدود ۱ میلیون مورد جدید آلزایمر در سال با استفاده از این روش
نقش التهاب در آلزایمر و ارتباط آن با عملکرد NRTI ها
یکی از مکانیسم های مؤثر در توسعه آلزایمر، التهاب مزمن در سیستم عصبی است. پژوهش ها نشان داده اند که NRTIها قادرند این مسیر التهابی را مهار کرده و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.
- التهاب های مزمن یکی از عوامل کلیدی تخریب سلول های مغزی در آلزایمر هستند
- اینفلامازوم ها نقش کلیدی در تشدید فرآیند التهابی در مغز دارند
- NRTIها با مسدود کردن اینفلامازوم ها می توانند روند التهابی را مهار کنند
- این عملکرد، یکی از اصلی ترین دلایل اثر مثبت این داروها بر پیشگیری از آلزایمر است
تولید داروی جدید برای آلزایمر با الگوبرداری از NRTI ها
علاوه بر استفاده از داروهای موجود، محققان قدم های مهمی برای تولید نسخه های جدید و ایمن تر از این داروها برداشته اند. یکی از این داروهای نوین، ترکیب ضد التهابی جدیدی به نام K9 است که عملکردی مشابه با NRTIها دارد، اما با عوارض کمتر.
- داروی K9 نسخه ای اصلاح شده و ایمن تر از داروهای ضد ویروس های قدیمی است
- این دارو در حال حاضر در مراحل آزمایش بالینی برای برخی بیماری ها قرار دارد
- محققان قصد دارند K9 را به صورت تخصصی برای بیماران آلزایمر نیز بررسی کنند
- احتمال می رود این دارو بتواند در آینده جایگزین مؤثری برای NRTIها در درمان های پیشگیرانه باشد
نتیجه گیری
پژوهش های اخیر پنجره ای جدید در مسیر پیشگیری از بیماری آلزایمر گشوده اند. داروهایی که پیش از این تنها برای کنترل بیماری های ویروسی به کار می رفتند، اکنون به عنوان امیدی تازه برای حفظ سلامت مغز و جلوگیری از زوال عقل مطرح شده اند. اگرچه برای تأیید نهایی این یافته ها به آزمایش های بالینی بیشتری نیاز است، اما آغاز مسیر پژوهشی تازه می تواند نویددهنده راهکارهای مؤثر و کاربردی در آینده ای نه چندان دور باشد.
بدون نظر! اولین نفر باشید