در بسیاری از جمع‌های خانوادگی یا رستوران‌ها، نوشابه به عنوان بخشی از وعده غذایی سرو می‌شود؛ باوری ریشه‌دار وجود دارد که این نوشیدنی‌ها به هضم غذا کمک می‌کنند و احساس سنگینی معده را کاهش می‌دهند. اما پژوهش‌های جدید و هشدارهای رسمی وزارت بهداشت نشان می‌دهد که این تصور کاملاً نادرست است.
نوشیدنی‌های گازدار اگرچه در کوتاه‌مدت احساس سبکی و رفع نفخ ایجاد می‌کنند، اما در واقع موجب افزایش ترشح اسید معده و تشدید علائم ریفلاکس می‌شوند. در این مقاله با تکیه بر منابع علمی و یافته‌های تازه پزشکی، بررسی می‌کنیم چرا این نوشیدنی‌ها نه تنها به هضم کمک نمی‌کنند، بلکه می‌توانند سلامت گوارش را به خطر بیندازند.
نوشیدنی های گازدار و اسید معده؛ رابطه ای که به ضرر بدن تمام می شود
تحقیقات وزارت بهداشت و همچنین مطالعات منتشرشده در American Journal of Gastroenterology نشان داده‌اند که نوشیدنی‌های گازدار، به‌ویژه آن‌هایی که حاوی کافئین و قند بالا هستند، باعث تحریک بیش از حد معده می‌شوند. این نوشیدنی‌ها با افزایش اسید معده، زمینه‌ساز سوزش سر معده، احساس ترش کردن و ریفلاکس می‌گردند.
توضیح علمی:
گاز دی‌اکسید کربن موجود در این نوشیدنی‌ها باعث انبساط معده می‌شود و در نتیجه فشار درون معده بالا می‌رود. این افزایش فشار، دریچه بین معده و مری را تضعیف می‌کند و باعث بازگشت اسید به مری می‌شود. این فرآیند، به‌ویژه در افرادی که سابقه ریفلاکس یا التهاب معده دارند، می‌تواند موجب تحریک و سوزش شدید شود.
احساس سبکی بعد از نوشابه؛ توهمی ناشی از گاز و قند
احتمالاً تجربه کرده‌اید که بعد از نوشیدن نوشابه، احساس سبکی یا رفع سنگینی معده دارید. این احساس، اگرچه واقعی به‌نظر می‌رسد، اما در حقیقت موقتی و فریبنده است. قند زیاد موجود در نوشابه باعث ترشح سریع انسولین می‌شود و در نتیجه افت قند خون بعدی احساس خستگی، نفخ و گرسنگی دوباره را در پی دارد.
بر اساس مطالعات جدید دانشگاه کمبریج (۲۰۲۴):
گاز کربنیک، با ایجاد احساس پر شدن معده، گیرنده‌های عصبی را فریب می‌دهد و فرد تصور می‌کند که هضم بهبود یافته است، اما در واقع فرآیند گوارش کندتر می‌شود. افزون بر این، افزایش گاز معده می‌تواند باعث آروغ زدن‌های مکرر و در مواردی درد شکمی شود.
تأثیر کافئین و قند بر دستگاه گوارش
کافئین موجود در نوشابه‌های کولا تأثیر مستقیمی بر تحریک اسید معده دارد. این ماده با افزایش فعالیت سلول‌های جداری معده، ترشح اسید کلریدریک را تقویت می‌کند. از سوی دیگر، قند زیاد، به‌ویژه فروکتوز و ساکارز، موجب رشد باکتری‌های مضر در روده می‌شود و تعادل میکروبیوم گوارشی را برهم می‌زند.
تحقیقات سال ۲۰۲۵ در مجله Nutrition Science نشان می‌دهد که مصرف منظم نوشابه‌های گازدار با افزایش خطر ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، التهاب معده و حتی چاقی شکمی مرتبط است. این عوامل همگی سلامت سیستم گوارش را در بلندمدت تضعیف می‌کنند.
چرا نباید برای رفع ریفلاکس به نوشابه پناه برد؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند نوشابه می‌تواند احساس سوزش معده یا ترش کردن را کاهش دهد. این باور در گذشته بر پایه تجربه‌های فردی شکل گرفته، اما علم پزشکی آن را رد می‌کند. در واقع، نوشابه نه تنها به کاهش ریفلاکس کمک نمی‌کند بلکه با افزایش فشار داخلی معده، باعث بازگشت بیشتر اسید به مری می‌شود.
پژوهش‌های بالینی نشان داده‌اند که حتی نوشابه‌های بدون قند یا رژیمی نیز به دلیل وجود اسید فسفریک، pH معده را کاهش می‌دهند و می‌توانند محرک ریفلاکس باشند. متخصصان گوارش توصیه می‌کنند افرادی که مکرراً دچار سوزش سر معده یا نفخ هستند، از مصرف هر نوع نوشیدنی گازدار خودداری کنند.
جایگزین های سالم برای بهبود هضم غذا
به جای نوشابه، می‌توان از گزینه‌هایی استفاده کرد که هم حس تازگی بدهند و هم به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک کنند. نوشیدن آب ولرم، دوغ طبیعی بدون گاز، چای نعناع یا زنجبیل از جمله بهترین انتخاب‌ها برای کمک به هضم غذا هستند.
مطالعات نشان داده‌اند که نوشیدن آب یا دوغ بدون گاز در کنار وعده‌های غذایی می‌تواند حرکت مواد غذایی در معده را تسهیل کرده و از بروز نفخ جلوگیری کند. همچنین ترکیبات ضدالتهابی موجود در زنجبیل و نعناع، ترشح اسید معده را تنظیم می‌کنند.
هشدار وزارت بهداشت و توصیه پایانی
دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت تأکید می‌کند که نوشابه‌های گازدار هیچ نقشی در بهبود هضم غذا ندارند و مصرف آن‌ها به‌ویژه در کنار غذاهای چرب، می‌تواند خطر مشکلات گوارشی را افزایش دهد.
در صورت بروز مکرر علائمی مانند ریفلاکس، نفخ، یا باد شکم، نباید خوددرمانی کرد. بسیاری از مشکلات گوارشی ناشی از عفونت‌های باکتریایی (مانند هلیکوباکتر پیلوری) یا اختلالات عملکردی هستند که تنها با تشخیص پزشک قابل درمان‌اند. مراجعه به متخصص گوارش و اصلاح رژیم غذایی، مؤثرترین راه برای حفظ سلامت معده است.
نتیجه گیری
باور عمومی درباره مفید بودن نوشابه برای هضم غذا، ریشه در تجربه‌های سطحی و کوتاه‌مدت دارد، نه علم. شواهد علمی جدید نشان می‌دهد که نوشابه‌های گازدار با افزایش اسید معده، ایجاد نفخ و اختلال در عملکرد طبیعی گوارش، بیش از آنکه کمکی کنند، آسیب‌زا هستند.
به جای این نوشیدنی‌ها، انتخاب آب، دوغ بدون گاز یا چای‌های گیاهی، راهی ساده و سالم برای حمایت از سیستم گوارش است. به یاد داشته باشید که سلامت معده و روده، مستقیماً با سلامت کل بدن در ارتباط است.
بدون نظر! اولین نفر باشید