بیماری هاری یکی از خطرناک‌ترین عفونت‌های ویروسی در انسان است که بدون درمان به سرعت کشنده می‌شود. این بیماری معمولاً از طریق بزاق حیوان آلوده به انسان منتقل می‌شود و گاز گرفتن یا حتی چنگ زدن حیوانات پستاندار می‌تواند باعث انتقال ویروس شود. اطلاع کامل از راه‌های پیشگیری و اقدامات پس از مواجهه، می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد.
هاری چیست و کدام حیوانات ناقل آن هستند؟
هاری یک بیماری ویروسی است که سیستم عصبی مرکزی را هدف قرار می‌دهد و در صورت عدم درمان، تقریباً همیشه کشنده است. ویروس هاری عمدتاً از طریق بزاق حیوان منتقل می‌شود و معمولاً گاز گرفتن، چنگ زدن یا تماس با بزاق حیوان آلوده، خطر انتقال را ایجاد می‌کند.
حیوانات حامل هاری شامل موارد زیر هستند:
- سگ و گربه
- خفاش، روباه، شغال و راکن
- اسب، الاغ، گاو و گوسفند
- سایر پستانداران وحشی و اهلی
اصلی‌ترین مسیر انتقال، گاز گرفتن است، اما در حیواناتی که مرتب دست و بدن خود را لیس می‌زنند، چنگ زدن نیز می‌تواند ویروس را منتقل کند.
علائم هاری در حیوانات
تشخیص هاری تنها از روی رفتار حیوان ممکن نیست، زیرا در برخی موارد، حیوانات علائم واضح نشان نمی‌دهند. با این حال، برخی از علائم شایع شامل موارد زیر هستند:
- تب، استفراغ و بی‌اشتهایی
- ترس از نور و تغییر رفتار
- فلج یا ضعف عضلانی
- آبریزش زیاد از دهان و مشکل در بلع
- عصبانیت بی‌دلیل و رفتار پرخاشگرانه
- کف کردن دهان
توجه داشته باشید که حیوان هار معمولاً ظرف ۱۰ روز پس از ظهور علائم می‌میرد، اما عدم مشاهده مرگ حیوان قبل از این زمان به معنای سالم بودن آن نیست و نباید از اقدامات پیشگیرانه چشم‌پوشی کرد.
اقدامات فوری پس از گاز گرفتن یا چنگ زدن
هر گونه گاز گرفتن یا چنگ زدن توسط حیوان پستاندار نیازمند اقدامات فوری و دقیق است:
شست و شوی زخم:
- محل زخم را حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه با آب و صابون شست‌وشو دهید.
- اجازه دهید خون به طور طبیعی خارج شود، این کار می‌تواند بخشی از ویروس را از بدن خارج کند.
- از شوینده‌ها استفاده کنید تا ضدعفونی کامل زخم انجام شود.
مراجعه فوری به مرکز درمانی:
- حتی اگر حیوان خانگی یا آشنا باشد، مراجعه به اورژانس یا مرکز بهداشتی ضروری است.
- دریافت واکسن هاری به سرعت انجام شود.
واکسن هاری:
- سه نوبت اولیه واکسن باید در روزهای اول، سوم و هفتم تزریق شود.
- نوبت چهارم، ۱۴ روز بعد، فقط در صورتی نیاز است که حیوان قابل مشاهده نباشد یا مرده باشد.
- در برخی موارد، پزشک تزریق نوبت پنجم را نیز توصیه می‌کند.
واکسن کزاز:
در صورتی که آخرین تزریق کزاز بیش از ۱۰ سال پیش بوده باشد، یا برای کودکان زیر ۷ سال بیش از ۵ سال گذشته باشد، تزریق کزاز نیز انجام می‌شود.
نکات مهم در مورد حیوانات خانگی و وحشی
آگاهی از رفتار و وضعیت سلامت حیوانات خانگی و وحشی نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بیماری‌های واگیردار مانند هاری دارد. حتی حیوانات سالم و واکسینه شده ممکن است ناقل ویروس باشند، بنابراین هیچ گونه تماس مشکوک را نباید دست‌کم گرفت. شناخت علائم هشداردهنده و محدود کردن تماس‌های غیرضروری با حیوانات ناشناس می‌تواند شانس ابتلا به عفونت را به شدت کاهش دهد. همچنین، مراقبت از حیوانات خانگی و انجام واکسیناسیون دوره‌ای، از گسترش بیماری در محیط اطراف جلوگیری می‌کند.
- همه حیوانات پستاندار، حتی حیوانات خانگی سالم، می‌توانند ناقل ویروس هاری باشند.
- مشاهده علائم حیوان به تنهایی کافی نیست؛ ویروس می‌تواند بدون علائم آشکار نیز منتقل شود.
- اقدامات پیشگیری و واکسیناسیون پس از گاز گرفتن یا چنگ زدن، رایگان و در دسترس در مراکز بهداشتی است.
شرایط خاص پس از واکسیناسیون
پس از دریافت واکسن هاری یا کزاز، بدن نیاز دارد تا پاسخ ایمنی خود را فعال کند و این فرآیند ممکن است با برخی واکنش‌های موقت همراه باشد. شناخت علائم طبیعی و غیرطبیعی پس از واکسیناسیون به والدین و مراقبان کمک می‌کند تا تصمیمات به موقع برای مراقبت یا مراجعه به پزشک اتخاذ کنند. همچنین رعایت بهداشت محل تزریق و پیگیری دقیق نوبت‌های بعدی واکسن، تاثیرگذاری ایمنی را به حداکثر می‌رساند و خطر بروز عفونت یا واکنش شدید را کاهش می‌دهد. آگاهی از این شرایط، موجب آرامش روانی فرد و افزایش همکاری در برنامه‌های پیشگیری می‌شود.
- اگر چهار نوبت واکسن هاری دریافت کرده‌اید و ظرف سه ماه مجدداً گاز گرفته یا چنگ زده شدید، نیاز به واکسن جدید نیست.
- پس از سه ماه، در صورت تکرار مواجهه با حیوان، واکسیناسیون مجدد توصیه می‌شود.
- اطلاع دادن به مرکز درمانی در صورت مرگ حیوان قبل از ۱۰ روز، برای بررسی نیاز به نوبت چهارم ضروری است.
نتیجه گیری
گاز گرفتن یا چنگ زدن توسط سگ، گربه یا هر حیوان پستاندار دیگر، یک وضعیت اورژانسی پزشکی است که باید جدی گرفته شود. شست‌وشوی دقیق زخم، مراجعه فوری به مراکز بهداشتی، دریافت واکسن هاری و بررسی نیاز به واکسن کزاز، مهم‌ترین اقدامات برای پیشگیری از بیماری هاری هستند. با رعایت این موارد، می‌توان خطر ابتلا به یکی از کشنده‌ترین بیماری‌های ویروسی را به طور چشمگیری کاهش داد و سلامت فرد را حفظ کرد.
اقدامات پیشگیرانه سریع و علمی، تضمین‌کننده ایمنی شما و خانواده‌تان در مواجهه با حیوانات پستاندار هستند.
بدون نظر! اولین نفر باشید