چای یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های جهان است که نه تنها طعم و رایحه‌ای دلنشین دارد، بلکه ترکیبات فعال بیولوژیکی موجود در آن، اثرات مثبت متعددی بر سلامت انسان به همراه دارد. میزان و ترکیب این مواد فعال به عوامل مختلفی مانند نوع چای، فرآیند تولید و زمان دم‌آوری وابسته است. شناخت دقیق این عوامل می‌تواند به شما کمک کند تا بیشترین فایده را از نوشیدن چای ببرید.
چرا زمان دم آوری چای اهمیت دارد؟
زمانی که برگ چای در آب گرم قرار می‌گیرد، ترکیبات مختلف آن به تدریج آزاد می‌شوند. این ترکیبات شامل پلی‌فنول‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها، کافئین و مواد فعال دیگر است که هرکدام اثرات خاص خود را بر بدن دارند. دم‌آوری کوتاه ممکن است موجب شود که مقدار زیادی از این مواد مفید استخراج نشود، در حالی که دم‌آوری بیش از حد نیز می‌تواند باعث آزاد شدن ترکیبات تلخ و کاهش کیفیت طعم شود. بنابراین تعیین زمان مناسب دم‌آوری، کلید دستیابی به تعادل بین طعم و خواص سلامتی است.
پلی‌فنول‌ها به عنوان آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی، در مقابله با رادیکال‌های آزاد و کاهش التهابات بدن نقش دارند. کافئین، علاوه بر اثرات انرژی‌بخش، می‌تواند فعالیت مغزی و تمرکز را افزایش دهد. تئوبرومین و تئوفیلین نیز با افزایش جریان خون و تقویت عملکرد قلب مرتبط هستند.
تأثیر نوع چای و مدت دم آوری بر ترکیبات فعال
تحقیقات جدید انجام شده توسط مریم قراچورلو و همکارانش در دانشگاه آزاد اسلامی، تأثیر زمان دم‌آوری بر میزان ترکیبات فعال در انواع چای از جمله چای سبز، سفید، سیاه و ماچا را بررسی کرده است.
دم آوری ۱۰ دقیقه ای:
در این زمان، چای ماچا بیشترین میزان ترکیبات فنولی، آنتی‌اکسیدان و کافئین را داشت و بیشترین اثرات مثبت بر سلامت بدن را نشان داد. در همین مدت، چای سیاه قلمی شاخص IC۵۰ بالاتری داشت که نشان‌دهنده اثر آنتی‌اکسیدانی کمتر است.
دم آوری ۳۰ دقیقه ای:
در این بازه زمانی، ترکیبات فنولی در چای سبز چینی افزایش یافت و چای سبز ایرانی بیشترین قدرت آنتی‌اکسیدانی را از خود نشان داد. چای سیاه C.T.C مقدار بیشتری کافئین آزاد کرد و چای سیاه قلمی همچنان شاخص IC۵۰ بالاتری داشت. این نتایج نشان می‌دهد که افزایش زمان دم‌آوری، به طور کلی میزان ترکیبات فعال را افزایش می‌دهد، اما نوع چای تعیین‌کننده ترکیب دقیق این مواد است.
نکات عملی برای دم آوری سالم و مؤثر
برای بهره‌مندی حداکثری از خواص چای، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:
دم‌آوری مناسب بر اساس نوع چای:
- چای سبز و ماچا: ۱۰ تا ۲۰ دقیقه برای استخراج حداکثری پلی‌فنول‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها.
- چای سیاه: ۱۵ تا ۳۰ دقیقه برای آزاد شدن کامل کافئین و مواد فعال.
کنترل دما:
آب نباید جوش کامل باشد؛ دمای حدود ۸۵ تا ۹۵ درجه سانتی‌گراد برای دم‌آوری بیشتر انواع چای مناسب است. دمای بیش از حد می‌تواند باعث تلخی و کاهش کیفیت طعم شود.
استفاده از فنجان و قوری مناسب:
ظروف شیشه‌ای یا سرامیکی باعث حفظ طعم و خواص می‌شوند و فلزاتی مانند آلومینیوم می‌توانند بر ترکیبات فعال چای اثر منفی داشته باشند.
اجتناب از دم‌آوری طولانی بیش از حد:
دم‌آوری بیش از ۳۰ دقیقه ممکن است باعث تلخی و آزاد شدن ترکیباتی شود که اثرات آنتی‌اکسیدانی را کاهش می‌دهند. همچنین برخی افراد حساس به کافئین باید زمان دم‌آوری کوتاه‌تری انتخاب کنند تا میزان کافئین کنترل شود.
نتیجه گیری
دم‌آوری صحیح چای، ترکیبی از انتخاب نوع چای، کنترل زمان و دما است که تأثیر مستقیم بر میزان ترکیبات فعال و خواص سلامتی نوشیدنی دارد. مطالعه‌ها نشان داده‌اند که دم‌آوری طولانی‌تر، به ویژه برای چای‌های سبز، می‌تواند سطح آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات فنولی را افزایش دهد، در حالی که دم‌آوری کوتاه‌تر برای چای‌هایی مانند ماچا مناسب است تا بیشترین مقدار مواد مفید حفظ شود.
با رعایت این اصول، می‌توان از نوشیدن چای نه تنها برای لذت طعم و رایحه، بلکه برای بهره‌مندی از اثرات مثبت آن بر سلامت قلب، کاهش التهاب، تقویت سیستم ایمنی و مقابله با رادیکال‌های آزاد، بیشترین بهره را برد. انتخاب زمان دم‌آوری متناسب با نوع چای و هدف سلامتی، کلید نوشیدن چای سالم و مؤثر است.
بدون نظر! اولین نفر باشید