زندگی مدرن همراه با فناوریهای دیجیتال و اینترنت، راحتی و دسترسی سریع به اطلاعات را فراهم کرده است، اما همزمان خطراتی جدی برای سلامت جسمی و روانی انسان ایجاد میکند. ساعات طولانی استفاده از گوشیهای هوشمند، رایانه و شبکههای اجتماعی، علاوه بر اختلالات ذهنی، میتواند به آسیبهای فیزیکی مانند مشکلات ستون فقرات، گردن و چشم منجر شود. در این مقاله به بررسی پیامدهای استفاده نادرست از فناوریهای دیجیتال و راهکارهای پیشگیری از آنها پرداختهایم.
تأثیر استفاده طولانی مدت از دستگاه های دیجیتال بر سلامت جسم
استفاده طولانی از گوشی و رایانه، گرچه برای بسیاری به یک عادت روزمره تبدیل شده است، میتواند اثرات مخربی روی بدن داشته باشد. بدن انسان برای نشستن طولانی و خیره شدن به صفحهها طراحی نشده و این عادتها باعث بروز مشکلات اسکلتی، خستگی چشم و اختلال در متابولیسم میشوند.
عوارض شایع شامل گردنهای خمیده، دردهای شانه و کمر، چشمهای خسته و ذهنهای بیقرار است. کاهش فعالیت بدنی ناشی از استفاده طولانی از دستگاهها، خطر چاقی، دیابت و مشکلات قلبی-عروقی را افزایش میدهد.
آسیب های کودکان در معرض فناوری
مصطفی محمدیان، متخصص ارگونومی، هشدار میدهد که کودکان زیر ۱۸ سال بیش از سایرین در معرض آسیبهای فیزیکی ناشی از استفاده از گوشی و رایانه هستند. رشد استخوانها و مورفولوژی بدن آنها در حال شکلگیری است و استفاده نادرست از فناوری میتواند به تغییرات دائمی در ساختار ستون فقرات و عضلات منجر شود.
به همین دلیل، آموزش استفاده صحیح از فناوری به کودکان ضروری است تا از عوارض طولانیمدت جلوگیری شود. کنترل زمان استفاده و رعایت وضعیت صحیح بدن هنگام کار با دستگاهها از اقدامات پیشگیرانه مهم محسوب میشود.
عارضه «سر به جلو» و مشکلات گردن
یکی از شایعترین آسیبها، عارضه «سر به جلو» (Forward Head Posture) است. وقتی سر به مدت طولانی به سمت جلو خم میشود، فشار بسیار زیادی تا شش برابر وزن سر به دیسکهای بینمهرهای گردن وارد میشود. این موضوع باعث درد، گرفتگی عضلات و حتی مشکلات حرکتی میشود.
تشخیص این عارضه با لمس استخوان شانه و مقایسه خط فرضی از جلوی گوش انجام میشود. متأسفانه شیوع این مشکل در جامعه بسیار بالاست و توجه به وضعیت نشستن هنگام استفاده از دستگاهها اهمیت حیاتی دارد.
سندرم بینایی رایانه ای و آسیب چشم
استفاده طولانی از صفحه نمایش، علاوه بر مشکلات اسکلتی، میتواند منجر به اختلال سندرم بینایی رایانهای (CVS) شود. علائم این سندرم شامل خشکی چشم، تاری دید، سرگیجه، سردرد و حتی دوبینی است.
مکانیزم آن ناشی از فشار مداوم بر عضلات و مفاصل چشم است و کمتحرکی ناشی از استفاده طولانی از فناوریها، این مشکل را تشدید میکند. افراد باید با رعایت فواصل مناسب از صفحه نمایش و استراحتهای منظم، از آسیبهای بینایی پیشگیری کنند.
اهمیت وضعیت نشستن ارگونومیک
حالت نشستن صحیح هنگام استفاده از گوشی و رایانه نقش مهمی در کاهش آسیبها دارد. ستون فقرات باید مستقیم و سر در راستای تنه قرار گیرد. زاویه ۹۰ درجه در مفاصل زانو، ران و مچ پا از اصول مهم نشستن ارگونومیک است.
علاوه بر حفظ وضعیت صحیح، حرکتهای دورهای و تغییر وضعیت بدن اهمیت دارد. پیادهروی کوتاه، حرکات کششی و تغییر حالت نشستن، جریان خون را افزایش داده و از بروز دردهای عضلانی و مشکلات متابولیک جلوگیری میکند.
اعتیاد به اینترنت و وابستگی دیجیتال
وابستگی به اینترنت و شبکههای اجتماعی به یک پدیده جهانی تبدیل شده است. بسیاری از افراد حتی در مدت کوتاهی بدون دسترسی به اینترنت دچار اضطراب، بیحوصلگی و ترس از جا ماندن (FOMO) میشوند. این وابستگی میتواند زندگی روزمره، ارتباطات اجتماعی و عملکرد شغلی را تحت تأثیر قرار دهد.
آزاده، دانشجوی مدیریت، تجربه عدم دسترسی به اینترنت را توصیف میکند: اضطراب و بیقراری شدید حتی وقتی فعالیت مهمی انجام نمیدادم، نشاندهنده وابستگی روانی است. چنین تجربیاتی نشان میدهد که مدیریت استفاده از فناوری یک نیاز حیاتی برای سلامت روانی نسلهای جدید است.
مهارت خود کنترلی در استفاده از فناوری
کاهش وابستگی به گوشی و اینترنت با ایجاد مهارت خودکنترلی ممکن است. برنامهریزی روزانه، تعیین هدف برای استفاده از اینترنت، و جایگزینی فعالیتهای دیجیتال با ورزش، پیادهروی، مطالعه و تعاملات اجتماعی واقعی، از روشهای مؤثر هستند.
آموزش مدیریت زمان دیجیتال به کودکان و بزرگسالان، ایجاد محدودیت زمانی و پیگیری فعالیتهای جایگزین میتواند از آسیبهای روانی و جسمانی ناشی از استفاده بیش از حد جلوگیری کند.
نتیجه گیری
زندگی در دنیای دیجیتال، اگرچه راحتی و دسترسی سریع به اطلاعات را فراهم میکند، اما سلامت جسم و روان را به چالش میکشد. رعایت اصول نشستن ارگونومیک، استراحتهای منظم، فعالیتهای فیزیکی و مدیریت زمان استفاده از اینترنت و گوشی، ابزارهای ضروری برای حفظ سلامت در عصر دیجیتال هستند. ترکیب استفاده هوشمندانه از فناوری با مراقبتهای جسمی و روانی، کلید زندگی سالم در دنیای مدرن محسوب میشود.
بدون نظر! اولین نفر باشید