در فصل‌های سرد سال، موجی از بیماری‌های ویروسی تنفسی در کشور گسترش می‌یابد که تشخیص میان آن‌ها، به‌ویژه بین کرونا و آنفلوآنزا، برای پزشکان و بیماران دشوار شده است. بسیاری از افراد با علائمی مانند تب، سرفه، گلودرد و بدن‌درد به درمانگاه‌ها مراجعه می‌کنند و پاسخ‌های متفاوتی از پزشکان می‌گیرند؛ یکی می‌گوید آنفلوآنزاست و دیگری کرونا. شباهت بالینی این دو بیماری، چالشی مهم در نظام سلامت ایجاد کرده است.
چرا تشخیص کرونا و آنفلوآنزا دشوار است؟
هر دو ویروس، سیستم تنفسی را درگیر می‌کنند و علائم مشابهی مانند تب، سرفه، گلودرد، بی‌حالی، بدن‌درد، و گاهی از بین رفتن حس بویایی یا چشایی دارند. با این حال، تفاوت‌های ظریفی میان آن‌ها وجود دارد. کرونا معمولاً با خستگی طولانی‌مدت، تنگی نفس و گاهی درگیری گوارشی همراه است، در حالی که آنفلوآنزا معمولاً شروعی ناگهانی دارد و با تب بالا و درد شدید عضلانی شناخته می‌شود.
دکتر سید علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی کشور، می‌گوید: «در حال حاضر دو ویروس کرونا و آنفلوآنزا در صدر بیماری‌های ویروسی تنفسی ایران قرار دارند و به‌دلیل شباهت علائم، تشخیص دقیق آن‌ها تنها با علائم ظاهری برای پزشکان دشوار است.»
نقش تست های آزمایشگاهی در تشخیص دقیق
با وجود اینکه آزمایش‌های مولکولی مانند PCR دقیق‌ترین روش برای تشخیص نوع ویروس هستند، اما استفاده گسترده از آن‌ها به‌دلیل هزینه بالا، برای همه بیماران ممکن نیست. معمولاً فقط افرادی که دچار علائم شدید، مشکلات تنفسی حاد یا نیاز به بستری در بیمارستان هستند، تحت آزمایش PCR قرار می‌گیرند.
در نتیجه، بیشتر پزشکان برای بیماران سرپایی، با تکیه بر علائم بالینی و سابقه تماس با بیماران مبتلا، اقدام به تشخیص و تجویز دارو می‌کنند. البته در مواردی که نتیجه درمان نامطلوب باشد یا بیمار در گروه‌های پرخطر قرار گیرد، آزمایش‌های تخصصی انجام می‌شود.
تفاوت های اصلی کرونا و آنفلوآنزا از دیدگاه بالینی
پیش از ورود به جزئیات، باید دانست که هر دو بیماری از راه تنفس، تماس نزدیک و قطرات تنفسی منتقل می‌شوند، اما ویروس کرونا نسبت به آنفلوآنزا قدرت سرایت بالاتری دارد و دوره واگیری آن نیز طولانی‌تر است.
- دوره کمون کرونا معمولاً ۲ تا ۱۴ روز است، در حالی که آنفلوآنزا ظرف ۱ تا ۴ روز علائم خود را نشان می‌دهد.
- بیماران کرونایی ممکن است علائم گوارشی مانند اسهال یا تهوع داشته باشند، اما این علائم در آنفلوآنزا نادر است.
- میزان بستری و مرگ‌ومیر در بیماران کرونایی بیشتر گزارش شده است.
کدام ویروس در حال حاضر در ایران شایع تر است؟
بر اساس آخرین گزارش مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت که در تاریخ ۱۹ مهرماه ۱۴۰۴ منتشر شده است، از میان ۲۳۴ نمونه تنفسی جمع‌آوری‌شده از بیماران در کشور، نتایج آزمایش PCR نشان داده است که:
- تنها ۰.۸ درصد از نمونه‌ها مثبت به ویروس آنفلوآنزا بوده‌اند.
- در مقابل، ۴.۷ درصد از نمونه‌ها مثبت به ویروس کرونا (کووید ۱۹) تشخیص داده شده‌اند.
این آمار نشان می‌دهد که کرونا هنوز شایع‌ترین ویروس تنفسی در ایران است، هرچند شدت و گستره آن در مقایسه با دوره‌های قبلی، کمتر و پایین‌تر از حد آستانه هشدار اعلام شده است. به بیان دیگر، ویروس کرونا همچنان در گردش است اما در سطح کنترل‌شده‌تری نسبت به گذشته.
نظام مراقبت دیده وری تنفسی چیست؟
برای رصد مداوم وضعیت بیماری‌های تنفسی در کشور، وزارت بهداشت نظامی به نام «مراقبت دیده‌وری تنفسی» راه‌اندازی کرده است. این نظام با بررسی دوره‌ای نمونه‌های بیماران از نقاط مختلف کشور، نوع ویروس‌های فعال و میزان شیوع آن‌ها را مشخص می‌کند.
داده‌های به‌دست‌آمده از این نظام نه‌تنها به پزشکان در تشخیص دقیق‌تر کمک می‌کند، بلکه به مسئولان بهداشتی امکان می‌دهد تا برنامه‌ریزی هدفمندتری برای واکسیناسیون، اطلاع‌رسانی عمومی و پیشگیری از اپیدمی‌های فصلی انجام دهند.
آیا احتمال هم زمانی ابتلا به کرونا و آنفلوآنزا وجود دارد؟
بله. در برخی موارد افراد می‌توانند به طور هم‌زمان به هر دو ویروس مبتلا شوند که این وضعیت را کو-عفونت یا عفونت هم‌زمان می‌نامند. این حالت معمولاً در بیماران دارای ضعف سیستم ایمنی، سالمندان و بیماران مزمن خطرناک‌تر است و می‌تواند منجر به التهاب شدید ریه و بستری طولانی شود.
تحقیقات جهانی نشان داده‌اند که تزریق واکسن‌های فصلی آنفلوآنزا و واکسن کرونا می‌تواند احتمال بروز عفونت هم‌زمان و شدت علائم را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟
افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند یا بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون بالا، آسم یا بیماری‌های قلبی دارند، بیشتر در معرض عوارض شدید ناشی از ویروس‌های تنفسی هستند. همچنین، زنان باردار، سالمندان و کودکان خردسال باید مراقبت ویژه‌تری داشته باشند.
پزشکان توصیه می‌کنند این گروه‌ها حتماً واکسن‌های فصلی خود را دریافت کنند، از حضور در محیط‌های شلوغ پرهیز کرده و در صورت بروز علائم، زودتر به مراکز درمانی مراجعه کنند.
راهکارهای پیشگیری از ابتلا به ویروس های تنفسی
پیشگیری مؤثرترین و کم‌هزینه‌ترین راه مقابله با ویروس‌های تنفسی است. رعایت بهداشت فردی و اجتماعی می‌تواند نقش مهمی در کاهش ابتلا داشته باشد.
- شست‌وشوی مرتب دست‌ها با آب و صابون یا محلول الکلی
- استفاده از ماسک در مکان‌های بسته و پرجمعیت
- تهویه مناسب محیط‌های کاری و خانگی
- تزریق واکسن‌های فصلی و دوزهای یادآور کرونا
- تغذیه متعادل، خواب کافی و پرهیز از استرس مزمن برای تقویت ایمنی
نتیجه گیری
اگرچه کرونا همچنان شایع‌ترین ویروس تنفسی در ایران است، اما روند ابتلا نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته و در محدوده‌ای قابل کنترل قرار دارد. با این حال، شباهت زیاد علائم آن با آنفلوآنزا باعث شده بیماران در تشخیص دقیق دچار سردرگمی شوند. انجام تست‌های تشخیصی، رعایت بهداشت فردی و واکسیناسیون، سه رکن اصلی مقابله با این بیماری‌ها هستند.
سلامت عمومی در گرو آگاهی و پیشگیری است؛ دانستن تفاوت‌ها، شناسایی علائم و اقدام به‌موقع می‌تواند نه‌تنها جان فرد، بلکه جامعه را از خطر اپیدمی‌های فصلی در امان نگه دارد.
بدون نظر! اولین نفر باشید