هپاتیت C یکی از بیماری‌های ویروسی کبد است که اغلب بدون علائم اولیه خود را نشان می‌دهد اما در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی کبدی، از جمله سیروز، نارسایی کبد و افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد شود. سازمان جهانی بهداشت هدفگذاری کرده است که تا سال ۲۰۳۰، این بیماری در سطح جهان حذف شود. ایران نیز با بهره‌گیری از تولید داخلی دارو، شناسایی گروه‌های در معرض خطر و اجرای برنامه‌های کشوری، در مسیر تحقق این هدف قرار دارد. با این حال، چالش‌هایی همچون تحریم‌ها و محدودیت در تأمین کیت‌های تشخیصی همچنان مانع اصلی وزارت بهداشت در رسیدن به هدف حذف هپاتیت C محسوب می‌شوند.
هپاتیت C چیست و چرا درمان آن ضروری است؟
هپاتیت C یک بیماری ویروسی است که معمولاً بدون علائم اولیه ظاهر می‌شود. این بیماری در مراحل اولیه با هیچ نشانه مشخصی همراه نیست، بنابراین بسیاری از افراد بدون اطلاع از وضعیت خود زندگی می‌کنند. درمان این بیماری با داروهای ضدویروسی امکان‌پذیر است و در بیشتر موارد، درمان سه‌ماهه منجر به حذف کامل ویروس از بدن می‌شود.
اگر هپاتیت C درمان نشود، درصدی از مبتلایان به سیروز و نارسایی کبد مبتلا خواهند شد و خطر بروز مشکلات جدی کبدی افزایش می‌یابد. بنابراین برنامه‌ریزی جامع و اطلاع‌رسانی عمومی برای تشخیص زودهنگام و درمان موثر این بیماری ضروری است.
وضعیت هپاتیت C در ایران و گروه های پرخطر
با وجود اینکه شیوع هپاتیت C در ایران نسبتاً پایین است، وزارت بهداشت برنامه حذف این بیماری را در دستور کار دارد. هرچه تعداد افراد درمان شده افزایش یابد، میزان انتشار ویروس در جامعه کاهش می‌یابد و دستیابی به هدف حذف هپاتیت C امکان‌پذیرتر می‌شود.
برخی گروه‌های خاص بیش از سایرین در معرض خطر هستند. بیماران مبتلا به هموفیلی و تالاسمی نمونه‌ای از این گروه‌ها هستند که به دلیل تماس مکرر با خون و فرآورده‌های خونی، در گذشته شیوع بالاتری داشتند. خوشبختانه با مراقبت‌های ویژه و نظارت دقیق، شیوع هپاتیت C در این گروه‌ها تقریباً حذف شده است. علاوه بر این، زندانیان و افرادی که سابقه مصرف مواد تزریقی دارند نیز از جمله گروه‌های هدف برای شناسایی و درمان هپاتیت C هستند.
راه های انتقال هپاتیت C
هپاتیت C عمدتاً از طریق تماس با خون آلوده منتقل می‌شود. از جمله راه‌های انتقال می‌توان به استفاده مشترک از سرنگ‌ها، جراحی‌های غیر استاندارد، خالکوبی و تجهیزات پزشکی غیراستاندارد اشاره کرد. همچنین تماس با ترشحات خونی آلوده در محیط‌های خاص مانند مراکز درمانی یا زندان‌ها می‌تواند خطر انتقال را افزایش دهد. این بیماری برخلاف HIV محدود به گروه خاصی نیست و اطلاع‌رسانی عمومی برای شناسایی افراد در معرض خطر حیاتی است.
دستاوردها و چالش های موجود در مسیر حذف هپاتیت C
ایران توانسته است داروهای ضدویروسی برای درمان هپاتیت C را به صورت داخلی تولید کند، اما تولید داروها به مواد اولیه خارجی وابسته است. تأمین کیت‌های تشخیصی نیز یکی از مشکلات جدی است که به دلیل تحریم‌ها محدود شده است. با وجود این، دستورالعمل‌های درمانی مطابق با آخرین توصیه‌های جهانی تنظیم شده و تیم‌های درمانی آموزش‌های لازم را دریافت کرده‌اند.
رسانه‌ها نیز می‌توانند نقش مهمی در کاهش ترس و افزایش آگاهی مردم درباره هپاتیت C داشته باشند. برخلاف HIV، هپاتیت C بیماری قابل درمان و کنترل است و اطلاع‌رسانی صحیح می‌تواند میزان تشخیص و درمان را افزایش دهد و مانع گسترش ویروس در جامعه شود.
نشانه های هپاتیت C
علائم هپاتیت C اغلب در مراحل اولیه کم یا غیرقابل تشخیص هستند. برخی افراد ممکن است علائم خفیفی مانند خستگی، درد عضلانی، بی‌اشتهایی یا اختلالات گوارشی را تجربه کنند. در مراحل پیشرفته، زردی پوست و چشم، ادرار تیره، کاهش وزن غیرمنتظره و تورم شکم می‌تواند نشانه‌های پیشرفت بیماری باشد. تشخیص زودهنگام از طریق آزمایش خون بهترین راه برای پیشگیری از آسیب‌های جدی کبدی است.
راهکارهای پیشگیری و کنترل
اقدامات پیشگیرانه باید به گونه‌ای طراحی شوند که هم دسترسی به تشخیص و درمان آسان شود و هم آگاهی عمومی درباره راه‌های انتقال ویروس افزایش یابد. این رویکرد ترکیبی می‌تواند انتشار ویروس را کاهش دهد و امکان حذف کامل بیماری را در طول زمان فراهم کند.
- رعایت استانداردهای بهداشتی و استفاده از تجهیزات یک‌بارمصرف در مراکز درمانی و آزمایشگاه‌ها.
- خودداری از به اشتراک گذاشتن سرنگ‌ها و تجهیزات تزریق.
- انجام آزمایش‌های دوره‌ای در گروه‌های در معرض خطر.
- شناسایی و درمان به موقع افراد مبتلا با داروهای ضدویروسی.
نتیجه گیری
با وجود چالش‌های موجود، دستیابی به هدف حذف هپاتیت C در ایران امکان‌پذیر است. شناسایی افراد در معرض خطر، درمان به موقع با داروهای ضدویروسی و اطلاع‌رسانی عمومی از مهم‌ترین اقدامات برای کنترل این بیماری محسوب می‌شوند. اگر موانع مربوط به تأمین مواد اولیه و کیت‌های تشخیصی برطرف شود، ایران قادر خواهد بود تا سه سال آینده گواهی حذف هپاتیت C را دریافت کند و گامی مهم در راستای سلامت جامعه بردارد.
بدون نظر! اولین نفر باشید