عفونت‌های مجاری ادراری، ناشی از رشد باکتری‌ها در مثانه یا مجاری ادراری، می‌توانند با علائمی مانند سوزش ادرار، تکرر ادرار، وجود خون یا کدری ادرار همراه باشند. یبوست نیز مشکلی رایج است که به کاهش دفعات یا سختی دفع مدفوع اشاره دارد و می‌تواند ناشی از رژیم غذایی نامناسب، کمبود فیبر، کم‌آبی یا اختلالات گوارشی باشد. اگرچه UTI مستقیماً باعث یبوست نمی‌شود، اما مطالعات نشان داده‌اند که بین این دو شرایط ارتباط وجود دارد و هر یک می‌تواند دیگری را تشدید کند.
چرا UTI و یبوست ممکن است همزمان رخ دهند؟
مجاورت آناتومیکی روده و مجاری ادراری، فشار بر عضلات کف لگن، اختلال در جریان ادرار و شبکه عصبی مشترک از جمله دلایل علمی این ارتباط هستند.
- مجاورت آناتومیکی: روده بزرگ و مجاری ادراری در ناحیه لگن نزدیک به هم قرار دارند و یبوست مزمن می‌تواند با فشار روی مجاری ادراری، خطر عفونت را افزایش دهد.
- فشار روی عضلات کف لگن: یبوست مزمن موجب فشار اضافی بر عضلات کف لگن می‌شود و می‌تواند تخلیه ادرار را مختل کند، در نتیجه UTI تشدید می‌شود.
- اختلال در شروع ادرار: سختی در شروع یا حفظ جریان ادرار به دلیل یبوست، ریسک عفونت را بالا می‌برد.
- عصب‌های مشترک: روده‌ها و مجاری ادراری از ریشه عصبی یکسانی تغذیه می‌شوند؛ بنابراین مشکلات روده می‌توانند علائم ادراری ایجاد کنند.
- عفونت H. pylori در کودکان: برخی مطالعات ارتباط بین عفونت این باکتری، یبوست مزمن و UTI مکرر را نشان داده‌اند.
عوامل خطر مشترک
برخی شرایط می‌توانند هم یبوست و هم UTI را تشدید کنند:
- سن بالای ۶۵ سال
- جنسیت: زنان بیشتر در معرض هستند
- کم‌تحرکی و عدم فعالیت بدنی
- چاقی
- بارداری و زایمان
- بیماری‌های همراه مانند دیابت و بیماری کلیوی
علاوه بر این، برای هر شرایط برخی عوامل اختصاصی نیز وجود دارند:
- UTI: فشار خون بالا، بیماری قلبی، سیستم ایمنی ضعیف
- یبوست: اختلالات عصبی مانند MS، پارکینسون
چگونه همزمان UTI و یبوست را درمان کنیم؟
درمان ترکیبی شامل داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و تغییر سبک زندگی است.
داروهای تجویزی:
- UTI شدید: آنتی‌بیوتیک‌های اختصاصی طبق نظر پزشک
- یبوست مزمن: ملین‌های تجویزی یا داروهای نرم‌کننده مدفوع
داروهای بدون نسخه و مکمل ها:
- UTI خفیف: اغلب خودبه‌خود بهبود می‌یابد، عصاره کرنبری و پروبیوتیک‌ها ممکن است مفید باشند.
- یبوست: انواع ملین‌ها، فیبر غذایی، عوامل اسموتیک و نرم‌کننده مدفوع
تغییر سبک زندگی:
- نوشیدن آب کافی برای دفع باکتری‌ها و نرم کردن مدفوع
- افزایش مصرف فیبر از طریق سبزیجات، میوه و غلات
- ورزش منظم برای تحریک حرکات روده و بهبود گردش خون
- تنظیم زمان دفع مدفوع و ایجاد روتین منظم
مراقبت های ویژه کودکان و سالمندان
- افزایش مصرف مایعات و رژیم غذایی حاوی فیبر
- ماساژ ملایم شکم برای تحریک حرکات روده
- تمرین‌های حرکتی ساده مانند دوچرخه زدن با پاها
- رعایت بهداشت ناحیه تناسلی
- کمک به مصرف داروها و یادآوری زمان‌های درمان
کی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- درد شدید شکم، پهلو یا کشاله ران
- نفخ شدید یا درد شکم
- خون در مدفوع یا ادرار
- سوزش یا درد هنگام ادرار که بیش از یک هفته طول بکشد
- تب بالای ۳۸ درجه، گیجی یا تغییر هوشیاری
- نداشتن اجابت مزاج بیش از سه روز
- بازگشت علائم UTI پس از آنتی‌بیوتیک
- حالت تهوع و استفراغ
علل دیگر درد ادراری که ممکن است با UTI اشتباه گرفته شود
- عفونت‌های مقاربتی مانند سوزاک یا سیفلیس
- سیستیت بینابینی (التهاب مزمن مثانه)
- پروستاتیت در مردان
- آندومتریوز یا آدنومیوز در زنان
پیشگیری از UTI و یبوست
- نوشیدن ۸ تا ۱۰ لیوان آب در روز
- مصرف فیبر کافی (۲۵ تا ۳۰ گرم روزانه)
- ورزش منظم و فعالیت بدنی
- رفتن به دستشویی به محض احساس نیاز
- رعایت بهداشت ناحیه تناسلی
- مدیریت مزمن بیماری‌ها و اجتناب از کم‌تحرکی
مدیریت مزمن
- UTI مزمن: تعریف شده به‌عنوان دو بار عفونت در ۶ ماه یا سه بار در یک سال. اقدامات پیشگیرانه شامل نوشیدن زیاد آب، پوشیدن لباس راحت، رعایت بهداشت و مصرف آنتی‌بیوتیک طبق تجویز پزشک است.
- یبوست مزمن: کمتر از سه بار دفع در هفته برای حداقل سه ماه. روش‌های درمانی شامل بیوفیدبک (آموزش عضلات روده)، رژیم پرفیبر، مصرف آب کافی، فعالیت بدنی و داروها هستند.
نتیجه گیری
UTI و یبوست ممکن است مستقل از یکدیگر رخ دهند، اما مطالعات نشان داده‌اند که این دو شرایط می‌توانند بر هم اثرگذار باشند. تشخیص به موقع، ترکیب درمان دارویی با تغییر سبک زندگی و رعایت نکات بهداشتی می‌تواند از بروز عوارض جلوگیری کرده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد. پیشگیری، مدیریت مزمن و مراقبت از گروه‌های حساس مانند کودکان، سالمندان و زنان باردار، کلید کاهش ابتلا و بازگشت مجدد این مشکلات است.
بدون نظر! اولین نفر باشید