تنبلی چشم یا آمبلیوپی یکی از شایع‌ترین مشکلات بینایی در کودکان است و اگر به موقع تشخیص و درمان نشود، می‌تواند منجر به کاهش دائمی بینایی شود. طی سه دهه اجرای برنامه غربالگری بینایی در ایران، صد‌ها هزار کودک شناسایی و درمان شده‌اند، که نشان از اهمیت اقدامات پیشگیرانه و به‌موقع دارد. اکنون سازمان بهزیستی کشور با گسترش این طرح، سلامت بینایی سالمندان را نیز تحت پوشش قرار داده و تلاش می‌کند با غربالگری به موقع، از بروز مشکلات جدی در این گروه سنی پیشگیری کند.
تنبلی چشم؛ دومین علت کاهش بینایی در کودکان
تنبلی چشم، اختلالی است که باعث کاهش بینایی در یک چشم می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به کم‌بینی یا نابینایی دائمی شود. دکتر سید جواد حسینی، رییس سازمان بهزیستی کشور، تأکید کرد که این مشکل دومین علت کاهش بینایی در کودکان و شایع‌ترین عامل بینایی یک‌چشمی در افراد زیر ۲۰ سال است.
او افزود: «در سال ۱۴۰۳، بیش از ۳.۵ میلیون کودک یعنی ۸۶ درصد جمعیت هدف تحت غربالگری بینایی قرار گرفتند. در این طرح، ۶۳ هزار کودک دارای اختلال بینایی و ۱۳ هزار کودک مبتلا به تنبلی چشم شناسایی شدند و با اقدامات درمانی به موقع، از کم‌بینایی و نابینایی جلوگیری شد.»
دستاوردهای ۳۰ ساله غربالگری بینایی
بر اساس گزارش سازمان بهزیستی، طی ۳۰ سال گذشته:
- بیش از ۶۱ میلیون کودک تحت غربالگری بینایی قرار گرفته‌اند.
- حدود ۲ میلیون کودک دارای اختلال بینایی شناسایی شده‌اند.
- ۴۱۵ هزار کودک به تنبلی چشم مبتلا بوده‌اند و درمان به موقع دریافت کرده‌اند.
رییس سازمان بهزیستی تأکید کرد که در صورت عدم تشخیص به موقع، بسیاری از این کودکان به جمعیت کم‌بینا یا نابینا می‌پیوستند. همچنین، مداخلات گسترده باعث کاهش شیوع تنبلی چشم از میانگین جهانی ۳ تا ۴ درصد به حدود ۱.۵ درصد در ایران شده است.
طرح «سلام»: گسترش غربالگری به سالمندان
با توجه به موفقیت طرح غربالگری کودکان، سازمان بهزیستی با اجرای برنامه «سلام» (سلامت اجتماعی محله‌محور) اقدام به پوشش جمعیت سالمند کشور کرده است. این برنامه با هدف پیشگیری از کاهش بینایی و ارتقاء کیفیت زندگی سالمندان، نخستین گام‌های خود را در منطقه ۴ تهران و مدارس هر استان آغاز کرده است. مدارس در ساعات غیرآموزشی به پایگاه‌های سلامت تبدیل شده‌اند تا سالمندان دسترسی آسانی به خدمات بینایی داشته باشند.
دکتر حسینی اشاره کرد: «حدود ۱۲ درصد جمعیت ایران سالمند هستند و این رقم تا سال ۱۴۳۰ به ۳۱ درصد خواهد رسید، بنابراین ارتقاء سلامت چشم در این گروه سنی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.»
نقش انجمن اپتومتری و اپتومتریست ها در اجرای طرح
انجمن اپتومتری ایران یکی از شرکای کلیدی سازمان بهزیستی در اجرای برنامه‌های غربالگری بینایی است. با بیش از سه هزار اپتومتریست فعال، این انجمن در آموزش نیروها، تدوین دستورالعمل‌های علمی و اجرای مداخلات دقیق نقش مهمی ایفا می‌کند.
آمار کوتاه از وضعیت بینایی در ایران نشان می‌دهد:
- ۲۵۳ هزار و ۷۲۰ نفر نابینا یا کم‌بینا تحت پوشش بهزیستی هستند.
- ۶۳ درصد مرد و ۳۷ درصد زن.
- تمرکز بیشتر بر مناطق محروم و روستایی.
- تمام ۷۳۵ منطقه آموزشی کشور در چشم‌انداز طرح «سلام» قرار دارند.
اهمیت سرمایه گذاری روی سلامت بینایی
اجرای برنامه‌های غربالگری بینایی از کودکی تا سالمندی، نه تنها به پیشگیری از معلولیت‌های پرهزینه کمک می‌کند، بلکه کیفیت زندگی شهروندان را نیز ارتقاء می‌دهد. تمرکز بر پیشگیری، آموزش و درمان به موقع، نمونه‌ای موفق از همکاری بین‌دستگاهی علمی در نظام سلامت ایران است.
سرمایه‌گذاری روی سلامت بینایی، با کاهش بروز نابینایی و کم‌بینی، به بهبود عملکرد تحصیلی کودکان، افزایش استقلال سالمندان و کاهش هزینه‌های درمانی در بلندمدت منجر می‌شود. این اقدامات، تضمین‌کننده آینده‌ای روشن‌تر و جامعه‌ای سالم‌تر است.
بدون نظر! اولین نفر باشید