بیماری آلزایمر یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی‌ـ‌تحلیل‌برنده در جهان است که میلیون‌ها نفر را درگیر کرده و همچنان درمان قطعی برای آن وجود ندارد. یکی از نشانگرهای کلیدی این بیماری، پروتئین تاو است که در مغز بیماران تجمع یافته و به مرگ سلول‌های عصبی منجر می‌شود. اما یافته‌ای غیرمنتظره و جذاب از پژوهشی بین‌المللی، تصویری تازه از نقش این پروتئین ارائه داده است. طبق این پژوهش، نوزادان سالم نیز دارای سطح بالایی از این پروتئین هستند؛ بدون آن‌که هیچ اثر مخربی بر مغز آن‌ها مشاهده شود.
حضور پروتئین تاو در نوزادان؛ پدیده ای غیرمنتظره و بی خطر
بر اساس نتایج یک مطالعه جدید به رهبری دانشگاه گوتنبرگ سوئد، مقدار قابل توجهی از پروتئین تاو در خون نوزادان سالم، به ویژه نوزادان نارس، مشاهده شده است. این یافته می‌تواند تفسیری نو از نقش تاو در رشد مغز ارائه دهد.
- پژوهشگران نوع خاصی از این پروتئین به نام p-tau 217 را در گروه‌های مختلفی شامل نوزادان سالم، نوزادان نارس، بزرگسالان سالم و بیماران مبتلا به آلزایمر بررسی کردند.
- نتایج نشان داد که سطح p-tau 217 در نوزادان به طور طبیعی بسیار بالا است و این میزان حتی از بیماران مبتلا به آلزایمر نیز بیشتر است.
- جالب‌تر آن‌که سطح این پروتئین در نوزادان نارس در طول چند ماه اول زندگی کاهش می‌یابد و به سطح افراد بالغ نزدیک می‌شود، بدون آن‌که علائم آسیب عصبی مشاهده شود.
تفاوت نقش تاو در نوزادان و بیماران آلزایمری؛ زمینه، همه چیز را تغییر می دهد
مهم‌ترین پیام این کشف آن است که میزان بالای پروتئین تاو لزوماً به معنای پاتولوژی نیست. بلکه بستری که این پروتئین در آن عمل می‌کند، نقش کلیدی دارد. در نوزادان، تاو نقشی سازنده دارد، در حالی که در بیماران، به یک عامل تخریب‌گر تبدیل می‌شود.
- در بیماران مبتلا به آلزایمر، پروتئین تاو به شکل غیرطبیعی فسفریله می‌شود و باعث اختلال در عملکرد سیناپس‌ها و مرگ نورونی می‌شود.
- اما در نوزادان، بالا بودن سطح تاو احتمالاً با فرآیندهای طبیعی رشد و بلوغ مغز در ارتباط است.
- این تفاوت در عملکرد، نه تنها نکته‌ای کلیدی در درک بیماری است، بلکه می‌تواند به طراحی درمان‌های هدفمند برای پیشگیری از آلزایمر در آینده کمک کند.
پروتئین p-tau 217؛ از نشانگر تشخیصی تا هدف درمانی
پروتئین p-tau 217 اکنون به عنوان یکی از دقیق‌ترین نشانگرهای زیستی بیماری آلزایمر شناخته می‌شود و حتی در مراحل ابتدایی بیماری می‌توان از طریق خون آن را شناسایی کرد. اما این مطالعه نشان می‌دهد که تفسیر سطح این پروتئین باید با احتیاط و در زمینه مناسب صورت گیرد.
- محققان هشدار می‌دهند که سطح بالای این نشانگر در همه شرایط به معنای وجود پاتولوژی نیست.
- درک سازوکارهایی که باعث می‌شود تاو در مغز نوزادان بی‌خطر باقی بماند، می‌تواند به تولید داروهایی بینجامد که همان وضعیت محافظتی را در مغز سالمندان ایجاد کنند.
- این یافته همچنین می‌تواند کاربردهایی در غربالگری نوزادان پرخطر برای مشکلات عصبی‌ـ‌رشدی داشته باشد.
محدودیت های مطالعه و مسیرهای پژوهشی آینده
اگرچه نتایج این پژوهش بسیار امیدبخش هستند، محققان به محدودیت‌های آن نیز اشاره کرده‌اند. درک عمیق‌تر از نقش تاو نیازمند تحقیقات گسترده‌تر و بلندمدت‌تری است.
- تنها گروه نوزادان نارس در طول زمان تحت پیگیری قرار گرفتند؛ در حالی که داده‌های پیگیری طولانی‌مدت برای سایر گروه‌ها وجود ندارد.
- سایر نشانگرهای مرتبط با آلزایمر مانند آمیلوئید بتا ۴۲ بررسی نشده‌اند.
- همچنین مشخص نیست که نوع تاو در نوزادان از نسخه‌های جنینی این پروتئین است یا نسخه‌هایی که در بزرگسالی نیز حضور دارند.
نتیجه گیری
این کشف غیرمنتظره که نوزادان به طور طبیعی دارای سطح بالایی از پروتئین تاو هستند، درک ما را از این مولکول کلیدی دگرگون می‌کند. به‌جای آن‌که صرفاً به عنوان یک عامل تخریبی در نظر گرفته شود، اکنون تاو می‌تواند به عنوان یک عنصر حیاتی در رشد عصبی اولیه نیز شناخته شود. اگر پژوهشگران بتوانند رمز عملکرد ایمن این پروتئین در نوزادان را کشف کنند، راه برای طراحی داروهایی که همان سازوکار محافظتی را در مغز سالمندان فعال می‌کند هموار خواهد شد. در نهایت، درک تفاوت نحوه‌ی تنظیم تاو در سنین مختلف می‌تواند کلید طلایی مقابله با آلزایمر در آینده‌ای نزدیک باشد.
بدون نظر! اولین نفر باشید