ویروس پاپیلوما انسانی یا همان HPV یکی از شایع‌ترین ویروس‌های منتقل‌شونده از راه تماس نزدیک است که می‌تواند منجر به بروز زگیل تناسلی، سرطان دهانه رحم، سرطان مقعد، حلق و دهان شود. در حالی که هنوز آگاهی عمومی نسبت به این ویروس پایین است، راهکارهایی چون واکسیناسیون و غربالگری می‌توانند به میزان چشمگیری از شیوع و پیامدهای خطرناک آن جلوگیری کنند. با این حال، نگرانی‌های فرهنگی و انگ اجتماعی همچنان مانعی جدی برای پیشگیری و درمان این بیماری در جوامع مختلف، از جمله ایران است.
اهمیت واکسن HPV در دوران پیش از بلوغ جنسی
بهترین زمان برای دریافت واکسن HPV، پیش از آغاز فعالیت‌های جنسی است؛ چرا که بدن در این دوره بیشترین پاسخ ایمنی را به واکسن می‌دهد. در بسیاری از کشورها، تزریق این واکسن به عنوان بخشی از برنامه واکسیناسیون ملی کودکان پذیرفته شده و توانسته نرخ ابتلا به سرطان‌های وابسته به این ویروس را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
- سن طلایی تزریق واکسن بین ۹ تا ۱۵ سالگی در نظر گرفته شده است.
- در صورت عدم دریافت در این سن، واکسن تا ۲۶ سالگی نیز همچنان مؤثر است.
- برخی مطالعات علمی مصرف واکسن را تا سن ۴۵ سالگی با نظر پزشک امکان‌پذیر می‌دانند.
- تزریق واکسن به معنای تأیید رفتارهای پرخطر نیست، بلکه اقدامی کاملاً علمی و پیشگیرانه است.
واکسن پاپیلوما؛ ایمن ترین واکسن های شناخته شده
واکسن HPV در سطح جهانی به عنوان یکی از واکسن‌های ایمن و با عوارض جانبی بسیار محدود شناخته می‌شود. این واکسن مورد تایید سازمان جهانی بهداشت بوده و سال‌ها در برنامه واکسیناسیون بسیاری از کشورها قرار دارد.
- شایع‌ترین عارضه آن، درد خفیف و موقتی در محل تزریق است.
- طبق مطالعات گسترده، احتمال بروز عوارض جدی کمتر از یک در هزار نفر است.
- هیچ‌گونه ارتباطی میان تزریق این واکسن و ناباروری یا اختلالات عصبی گزارش نشده است.
- واکسن‌های معتبر آن شامل گارداسیل (Gardasil) و سرواریکس (Cervarix) هستند.
غربالگری منظم؛ مکمل واکسیناسیون در پیشگیری از سرطان
اگرچه واکسن HPV نقش مهمی در کاهش خطر عفونت دارد، اما به تنهایی کافی نیست. انجام تست‌های غربالگری مانند پاپ اسمیر و آزمایش PCR برای شناسایی ویروس پاپیلوما، گام مکمل در شناسایی زودهنگام تغییرات سلولی و پیشگیری از بروز سرطان است.
- زنان بالای ۳۰ سال باید هر ۳ تا ۵ سال یکبار تست پاپ اسمیر انجام دهند.
- آزمایش مولکولی PCR برای شناسایی DNA ویروس در مراکز تخصصی در دسترس است.
- ترکیب واکسیناسیون و غربالگری منظم می‌تواند تا ۹۰ درصد از سرطان دهانه رحم جلوگیری کند.
تحصیلات دانشگاهی؛ عاملی مؤثر در مراجعه برای واکسن
تحلیل داده‌های مراجعه‌کنندگان به کلینیک پاپیلوما نشان می‌دهد که سطح تحصیلات، یکی از مهم‌ترین عوامل در پذیرش واکسیناسیون و پیگیری درمان است. برخلاف تصور رایج، عوامل اقتصادی یا محل زندگی تأثیر چندانی در آمار ابتلا ندارند.
- افراد دارای تحصیلات لیسانس و بالاتر بیشترین میزان مراجعه را دارند.
- توزیع ابتلا میان زنان و مردان تقریباً برابر است، هرچند تمرکز مطالعات بر زنان بیشتر بوده است.
- خانواده‌های مذهبی و سنتی نیز در سال‌های اخیر نگرش بازتری نسبت به واکسن نشان داده‌اند.
استیگما یا انگ اجتماعی؛ بزرگ ترین مانع درمان
یکی از مهم‌ترین موانع در مسیر کنترل ویروس HPV، وجود استیگما یا انگ اجتماعی نسبت به آن است. بسیاری از افراد به دلیل ترس از قضاوت اجتماعی، از مراجعه برای درمان یا دریافت واکسن خودداری می‌کنند، موضوعی که روند پیشگیری را با چالش مواجه کرده است.
- استیگما موجب انزوا، شرم و اضطراب در بیماران می‌شود.
- این مسأله همانند تجربه تلخ بیماران HIV در سال‌های گذشته است.
- فرهنگ‌سازی و آموزش همگانی، کلید مقابله با این نگاه مخرب است.
- رسانه‌ها، مدارس و نهادهای مذهبی باید نقش فعال‌تری در رفع استیگما ایفا کنند.
تجربه کشورهای موفق در کنترل HPV
تجربه کشورهای پیشرو در زمینه کنترل ویروس پاپیلوما نشان می‌دهد که اجرای برنامه‌های ملی واکسیناسیون، با آموزش گسترده همراه بوده است. نتایج این اقدامات در کاهش قابل توجه موارد سرطان‌های مرتبط با HPV دیده شده است.
- استرالیا، بریتانیا و نیوزیلند از سال ۲۰۰۷ برنامه‌های موفق واکسیناسیون را آغاز کردند.
- در این کشورها، نرخ زگیل تناسلی و سرطان دهانه رحم به شکل چشمگیری کاهش یافته است.
- در مقابل، کشورهایی مانند ژاپن به دلیل مقاومت‌های فرهنگی با کاهش نرخ واکسیناسیون مواجه شدند.
نتیجه گیری
ویروس پاپیلوما انسانی یکی از تهدیدات جدی برای سلامت عمومی است، اما با آگاهی، آموزش، واکسیناسیون به موقع و غربالگری مستمر می‌توان از بسیاری از عوارض آن پیشگیری کرد. مهم‌ترین مانع در این مسیر، استیگما و نگاه منفی به موضوع سلامت جنسی است. جامعه باید با شجاعت و دیدی علمی به مسئله نگاه کند تا فرصت‌های پیشگیرانه از دست نروند و سلامت نسل آینده تضمین شود.
بدون نظر! اولین نفر باشید