کلسترول LDL یا همان «کلسترول بد» یکی از شاخص‌های مهم سلامت قلب و عروق است و کاهش آن به‌ویژه از طریق مصرف داروهای استاتین همواره به عنوان یک اقدام پیشگیرانه در نظر گرفته می‌شود. با این حال، پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که سطح بسیار پایین LDL می‌تواند اثرات نامطلوبی بر متابولیسم گلوکز و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ داشته باشد. این یافته‌ها نشان می‌دهند که کاهش LDL لزوماً همیشه بی‌خطر نیست و تعامل پیچیده‌ای بین ژنتیک، داروها و سبک زندگی وجود دارد.
چرا LDL پایین می تواند خطر دیابت را افزایش دهد؟
به‌طور سنتی تصور می‌شد که کاهش LDL، به خصوص با مصرف استاتین، خطر بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد و اثر منفی بر قند خون ندارد. با این حال، مطالعات ژنتیکی و کلینیکی اخیر نشان می‌دهند که هر مسیری که LDL را کاهش دهد، حتی بدون استفاده از استاتین، ممکن است به اختلالات متابولیک منجر شود.
ژن‌هایی مانند HMGCR و NPC1L1 که در کاهش LDL نقش دارند، همزمان با افزایش خطر دیابت نوع ۲ نیز مرتبط هستند. این موضوع نشان می‌دهد که کاهش طبیعی یا دارویی LDL می‌تواند باعث اختلال در حساسیت به انسولین و متابولیسم گلوکز شود. در مقابل، افرادی که دچار هیپرکلسترولمی خانوادگی هستند و LDL بسیار بالایی دارند، در عین افزایش خطر بیماری قلبی، احتمال کمتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲ دارند. این تفاوت ژنتیکی، پیچیدگی پیش‌بینی خطر دیابت بر اساس LDL را روشن می‌کند.
طراحی و یافته های مطالعه ایتالیا
در این مطالعه، داده‌های ۲۰۰ هزار بزرگسال از یک شبکه پزشکی عمومی در ایتالیا جمع‌آوری شد و ۱۳٬۶۷۴ نفر بین ۱۹ تا ۹۰ سال با معیارهای مشخص انتخاب شدند. بیش از نیمی از این افراد در ابتدای مطالعه استاتین مصرف می‌کردند.
طی ۶ سال پیگیری (میانه ۷۱.۶ ماه)، حدود ۱۳٪ شرکت‌کنندگان (۱٬۸۱۹ نفر) دچار دیابت نوع ۲ شدند:
- ۲۰٪ در میان مصرف‌کنندگان استاتین
- ۶٪ در میان غیرمصرف‌کنندگان
یافته کلیدی این بود که به‌ازای هر ۱۰ mg/dl افزایش LDL، خطر دیابت ۱۰٪ کاهش می‌یافت. یعنی هرچه LDL پایین‌تر باشد، خطر ابتلا به دیابت بیشتر است.
شیوع دیابت بر اساس سطح LDL به این شکل گزارش شد (نفر در هر ۱۰۰۰ نفر-سال):
- کم (<84 mg/dl): 27.6
- متوسط (84–<107): 17.4
- بالا (107–<131): 13.5
- خیلی بالا (≥131): 8.4 ← کمترین خطر
این داده‌ها نشان می‌دهند که LDL پایین‌تر می‌تواند شاخص هشداردهنده برای خطر دیابت باشد، حتی در افرادی که استاتین مصرف نمی‌کنند.
نقش استاتین ها
استاتین‌ها در تمامی گروه‌های LDL خطر دیابت را افزایش می‌دهند، اما شدت این اثر با سطح LDL متفاوت است:
- LDL پایین: ۱.۷۵ برابر افزایش خطر
- LDL متوسط: ۱.۶۳ برابر
- LDL بالا: ۱.۵۴ برابر
- LDL خیلی بالا: ۲.۴۱ برابر ← بیشترین افزایش نسبی
این یافته‌ها نشان می‌دهند که استاتین‌ها خود یک عامل مستقل افزایش خطر دیابت هستند و اثر آن‌ها در افرادی با LDL خیلی بالا نسبتاً بیشتر است. بنابراین، کاهش LDL صرفاً با استاتین یا از طریق رژیم غذایی، همواره بدون پیامدهای متابولیک نیست.
پیامدهای بالینی
پزشکان باید هنگام توصیه به کاهش LDL، به خطر احتمالی دیابت نوع ۲ توجه کنند، به ویژه در افراد با عوامل خطر زمینه‌ای مانند سابقه خانوادگی دیابت، چاقی یا مقاومت به انسولین. ترکیب بررسی سطح LDL، تاریخچه مصرف استاتین و ارزیابی عوامل ژنتیکی می‌تواند در پیش‌بینی دقیق‌تر خطر دیابت کمک کند.
مطالعات اخیر تأکید دارند که سطح LDL پایین می‌تواند هشداردهنده‌ای برای پزشکان باشد تا مراقبت‌های پیشگیرانه در زمینه کنترل قند خون و سبک زندگی سالم در نظر گرفته شود.
توصیه های پزشکی
- ارزیابی جامع: بررسی سطح LDL، تاریخچه خانوادگی و عوامل سبک زندگی برای تعیین خطر دیابت ضروری است.
- کنترل وزن و فعالیت بدنی: کاهش وزن و ورزش منظم می‌تواند اثرات افزایش خطر دیابت ناشی از LDL پایین یا استاتین را کاهش دهد.
- پیگیری منظم قند خون: اندازه‌گیری HbA1c و گلوکز ناشتا به شناسایی زودهنگام دیابت کمک می‌کند.
- مشاوره دارویی: در صورت نیاز به استاتین، پزشک باید دوز و نوع دارو را با در نظر گرفتن خطر دیابت تنظیم کند.
- آگاهی از اثرات ژنتیکی: افراد با سابقه خانوادگی دیابت یا هیپرکلسترولمی باید مشاوره ژنتیک دریافت کنند تا خطر فردی خود را بهتر بشناسند.
جمع بندی
مطالعه ایتالیا نشان می‌دهد که LDL پایین (کمتر از ۸۴ mg/dl) با افزایش خطر دیابت نوع ۲ همراه است و این ارتباط تا حد زیادی مستقل از مصرف استاتین‌ها است. با این حال، استاتین‌ها خودشان در تمامی سطوح LDL می‌توانند خطر دیابت را افزایش دهند. این یافته‌ها اهمیت ارزیابی جامع بیماران و توجه به تعادل بین کاهش خطر قلبی و افزایش خطر دیابت را برجسته می‌کنند و پزشکان را به پیگیری دقیق‌تر و توصیه‌های شخصی‌سازی‌شده تشویق می‌کنند.
انتخاب هوشمندانه، سبک زندگی سالم و نظارت مستمر، کلید مدیریت متعادل LDL و پیشگیری از دیابت نوع ۲ است.
بدون نظر! اولین نفر باشید