در دنیای امروز که بیشتر فعالیت‌های روزمره به صورت نشسته انجام می‌شود، سبک زندگی بی‌تحرک به یک چالش جدی برای سلامت عمومی تبدیل شده است. در کنار مضرات شناخته شده مانند چاقی، بیماری قلبی و دیابت، تحقیقات جدید نشان می دهند که نشستن بیش از حد ممکن است مغز انسان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. این یافته ها می توانند نحوه نگاه ما به فعالیت های روزانه را به طور اساسی تغییر دهند.
تأثیر نشستن زیاد بر ساختار مغز
تحقیقات علمی اخیر نشان می دهند که نشستن طولانی مدت می تواند باعث کاهش حجم مغز و اختلال در عملکردهای شناختی شود. حتی در افرادی که فعالیت بدنی منظم دارند، اگر مدت زیادی را در حالت نشسته سپری کنند، مغز آن ها نیز در معرض آسیب های تدریجی قرار می گیرد.
- افرادی که بیشتر از حد معمول می نشینند، با سرعت بیشتری دچار تحلیل مغزی می شوند.
- کاهش حجم مغز در این افراد عمدتا در نواحی ای مشاهده می شود که در مراحل اولیه بیماری آلزایمر آسیب می بینند.
- مغز این افراد در آزمون های حافظه و سرعت پردازش اطلاعات عملکرد ضعیف تری از خود نشان داد.
هزینه های پنهان زندگی بی تحرک
هرچند ممکن است نشستن در طول روز برای بسیاری از افراد اجتناب ناپذیر باشد، اما یافته های جدید نشان می دهند که این عادت ظاهرا بی خطر، در درازمدت می تواند به سلامت مغز آسیب برساند. نتایج حاصل از بررسی هزاران ساعت رفتار حرکتی افراد مسن، هشداری جدی در مورد سبک زندگی بی تحرک ارائه می دهند.
- بررسی الگوی حرکتی ۴۰۴ فرد با میانگین سنی ۷۱ سال طی ۷ سال توسط مانیتورهای مچی
- میانگین زمان نشستن روزانه این افراد حدود ۱۳ ساعت بود
- افرادی که زمان بیشتری را در حالت نشسته سپری می کردند، کاهش بیشتری در حجم هیپوکامپ و سایر نواحی مغزی داشتند
- عملکرد شناختی آن ها در یادآوری خاطرات و نام بردن اشیاء ضعیف تر بود
مناطق آسیب پذیر مغز در اثر نشستن طولانی
مطالعه انجام شده مشخص کرد که نواحی خاصی از مغز بیش از سایر بخش ها تحت تاثیر نشستن طولانی مدت قرار می گیرند. این نواحی با حافظه، یادگیری و پردازش سریع اطلاعات در ارتباط هستند و آسیب به آن ها می تواند در نهایت منجر به بروز اختلالات شناختی مانند زوال عقل شود.
- نازک شدن قشر مغز در ناحیه تمپورال و لوب پیشانی
- تحلیل سریع تر هیپوکامپ، بخشی از مغز که در شکل گیری خاطرات نقش کلیدی دارد
- افت عملکرد در تست های شناختی مانند سرعت تصمیم گیری و یادآوری
نقش ژنتیک در آسیب پذیری مغز نسبت به بی تحرکی
در کنار سبک زندگی، عوامل ژنتیکی نیز می توانند تأثیر نشستن را تشدید کنند. در این پژوهش، افراد دارای ژن APOE-ε۴ که با افزایش خطر ابتلا به آلزایمر مرتبط است، در برابر آثار منفی بی تحرکی آسیب پذیرتر بودند.
- افراد دارای ژن APOE-ε۴ که زیاد می نشستند، کاهش قابل توجهی در حجم کل ماده مغز نشان دادند
- همچنین کاهش بیشتری در حجم لوب های پیشانی و آهیانه مشاهده شد
- این کاهش ها مستقل از سطح فعالیت بدنی افراد بود و تنها به مدت زمان نشستن مرتبط بود
چرا نشستن زیاد به مغز آسیب می رساند؟
مکانیسم های مختلفی برای توضیح این پدیده مطرح شده اند. به نظر می رسد که نشستن طولانی باعث کاهش جریان خون مغزی، افزایش التهاب سیستمیک و اختلال در ارتباطات نورونی می شود.
- کاهش اکسیژن رسانی به مغز در حالت نشسته
- افزایش احتمال ایجاد لخته های خونی و آسیب به عروق مغزی
- اختلال در سوخت و ساز گلوکز و عملکرد نورون ها
- کاهش سطح هورمون هایی مانند BDNF که برای سلامت سلول های مغزی حیاتی هستند
راهکارهایی برای محافظت از مغز در برابر اثرات بی تحرکی
با توجه به افزایش وابستگی ما به تکنولوژی و سبک زندگی دیجیتالی، کاهش مدت زمان نشستن به یک ضرورت سلامت عمومی تبدیل شده است. خوشبختانه، با تغییرات ساده اما مؤثر می توان اثرات بی تحرکی را کاهش داد.
- هر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه نشستن، از جای خود بلند شوید و چند دقیقه راه بروید
- استفاده از میزهای ایستاده در محیط کار را امتحان کنید
- فعالیت های روزانه مانند تماس تلفنی یا مطالعه را در حالت ایستاده انجام دهید
- زمان تماشای تلویزیون و استفاده از موبایل را محدود کنید
- ورزش های هوازی سبک مانند پیاده روی روزانه را فراموش نکنید
نتیجه گیری
تحقیقات علمی به طور روشن نشان می دهند که خطرات نشستن طولانی مدت فراتر از چاقی یا بیماری های قلبی است و مغز انسان نیز از این سبک زندگی متضرر می شود. کاهش حجم مغز، زوال شناختی و افزایش خطر ابتلا به آلزایمر، تنها بخشی از نتایج نگران کننده بی تحرکی هستند.
مغز شما به همان اندازه که به فعالیت بدنی منظم نیاز دارد، به تحرک مداوم و کاهش زمان نشستن نیز وابسته است. بنابراین، در کنار برنامه های ورزشی، تلاش کنید سبک زندگی فعالی در طول روز داشته باشید.
بدون نظر! اولین نفر باشید