مالش چشم‌ها، رفتاری ناخودآگاه است که بسیاری از افراد، به‌خصوص در هنگام خستگی، خارش یا احساس وجود جسم خارجی، مرتکب آن می‌شوند. هرچند ممکن است این عمل در نگاه اول بی‌ضرر به نظر برسد، اما واقعیت این است که این عادت می‌تواند صدمات جدی و حتی برگشت‌ناپذیری به سلامت چشم‌ها وارد کند. در این مقاله، به بررسی دقیق عوارض مالش چشم‌ها و راهکارهایی برای ترک این رفتار می‌پردازیم تا از آسیب‌های احتمالی پیشگیری شود.
دلایل رایج مالش چشم
گاهی اوقات افراد بدون آن‌که متوجه باشند، به دلایل مختلفی چشم‌های خود را می‌مالند. شناخت علت اصلی این عادت می‌تواند اولین گام برای جلوگیری از آن باشد.
- خارش چشم: یکی از رایج‌ترین دلایل مالش چشم، خارش ناشی از حساسیت‌های فصلی، گرد و غبار، موی حیوانات یا عوامل محیطی دیگر است. این خارش می‌تواند فرد را به طور ناخودآگاه به سمت مالش چشم سوق دهد.
- سوزش چشم: ورود مواد شیمیایی، دود یا آلاینده‌ها به چشم، می‌تواند منجر به احساس سوزش شود. در چنین شرایطی، بسیاری افراد برای کاهش احساس ناراحتی، چشم‌ها را می‌مالند که این کار فقط اوضاع را بدتر می‌کند.
- خشکی چشم: خشکی چشم، که ممکن است در اثر کار طولانی‌مدت با صفحه نمایش، استفاده از لنز تماسی یا محیط‌های خشک ایجاد شود، باعث ناراحتی و تمایل به مالیدن چشم‌ها می‌شود.
- وجود جسم خارجی در چشم: گاهی ذرات ریز مانند گرد و خاک، مژه یا شن وارد چشم می‌شوند و فرد برای بیرون راندن آن‌ها، چشم را می‌مالد. این کار ممکن است باعث آسیب به قرنیه شود.
- خستگی یا عادت: افرادی که ساعت‌های زیادی را به تماشای مانیتور، تلویزیون یا موبایل اختصاص می‌دهند، در اثر خستگی چشمی، شروع به مالیدن چشم می‌کنند. این رفتار در طول زمان ممکن است به یک عادت تبدیل شود.
آسیب به قرنیه
قرنیه به‌عنوان لایه شفاف جلوی چشم، نقش اساسی در عبور نور و تشکیل تصویر دارد. مالیدن چشم‌ها، به‌ویژه اگر شدید یا مکرر باشد، می‌تواند به این بخش حساس آسیب وارد کند.
- خراشیدگی قرنیه (Corneal Abrasion): حتی در صورتی که پلک بسته باشد، فشار ناشی از مالش می‌تواند باعث ایجاد خراش روی سطح قرنیه شود. این خراش‌ها می‌توانند بسیار دردناک باشند و زمینه‌ساز بروز عفونت‌های چشمی مانند کراتیت شوند.
- قوز قرنیه (Keratoconus): در صورت تداوم مالش چشم‌ها، به‌ویژه در افراد مستعد ژنتیکی، ساختار قرنیه به مرور نازک و ضعیف می‌شود. این روند منجر به برآمدگی غیرطبیعی قرنیه و ایجاد قوز قرنیه می‌شود که باعث تاری دید، حساسیت به نور، و اختلال در بینایی می‌گردد.
افزایش احتمال عفونت های چشمی
چشم‌ها یکی از حساس‌ترین اعضای بدن هستند و تماس مداوم آن‌ها با دست‌های آلوده، احتمال انتقال میکروب‌ها و ویروس‌ها را بالا می‌برد.
مالش چشم‌ها با دستانی که به ظاهر تمیز هستند ولی در واقع حاوی میلیون‌ها باکتری، ویروس یا قارچ‌اند، می‌تواند به سادگی منجر به عفونت‌هایی چون ورم ملتحمه یا التهاب قرنیه شود. در موارد شدید، این عفونت‌ها ممکن است منجر به کاهش بینایی شوند.
تشدید علائم آلرژی و التهاب چشمی
در افرادی که دچار حساسیت‌های چشمی هستند، مالش چشم نه تنها مفید نیست، بلکه مشکل را دوچندان می‌کند.
مالیدن چشم باعث آزاد شدن هیستامین در بافت‌های چشمی می‌شود که منجر به تشدید خارش، قرمزی و ورم می‌شود. در موارد پیشرفته‌تر، این کار می‌تواند موجب بروز بیماری‌ای به نام “ورم ملتحمه پاپیلاری غول‌پیکر” شود که با برجستگی‌های بزرگ در زیر پلک‌ها همراه است.
خون ریزی زیر ملتحمه
گاهی فشار زیاد هنگام مالش چشم باعث ترکیدن مویرگ‌های نازک زیر لایه ملتحمه می‌شود که به صورت لکه‌های قرمز و واضح در سفیدی چشم دیده می‌شود.
اگرچه این خون‌ریزی‌ها اغلب بدون درد و خود به خود برطرف می‌شوند، اما ظاهر آن‌ها ممکن است برای فرد نگران‌کننده باشد و نشان‌دهنده فشار زیاد بر چشم باشد.
تشدید بیماری های چشمی زمینه ای
برای افرادی که از بیماری‌های چشمی مانند گلوکوم یا نزدیک‌بینی رنج می‌برند، مالش چشم‌ها می‌تواند عواقب بسیار جدی‌تری داشته باشد.
- افزایش فشار چشم در بیماران مبتلا به گلوکوم: در مبتلایان به گلوکوم، مالش چشم حتی به مدت کوتاه می‌تواند فشار داخلی چشم را افزایش دهد که این وضعیت ممکن است باعث آسیب به عصب بینایی و تسریع روند کاهش بینایی شود.
- پیشرفت نزدیک‌بینی در کودکان و نوجوانان: مطالعات جدید نشان می‌دهند که مالش مکرر چشم می‌تواند با افزایش ریسک نزدیک‌بینی (به‌ویژه نوع پیشرونده) در نوجوانان مرتبط باشد.
روش های جلوگیری از مالش چشم
خوشبختانه با شناخت دلایل اصلی مالش چشم، می‌توان این عادت را کنترل و ترک کرد. در ادامه، چند راهکار کاربردی برای مدیریت این رفتار ارائه می‌شود:
- مراجعه به چشم‌پزشک: اگر علائم خارش، خشکی یا سوزش چشم به‌طور مداوم وجود دارد، حتماً با متخصص چشم مشورت کنید تا درمان مناسب مانند قطره‌های اشک مصنوعی یا داروهای ضد التهاب تجویز شود.
- رعایت بهداشت دست‌ها: شستن منظم دست‌ها با آب و صابون یا استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده، خطر انتقال میکروب‌ها به چشم را کاهش می‌دهد.
- استفاده از کمپرس سرد: در مواردی که خارش یا ورم وجود دارد، کمپرس سرد روی پلک‌های بسته می‌تواند بدون آسیب به چشم، تسکین ایجاد کند.
- دوری از عوامل حساسیت‌زا: تلاش کنید از مواجهه با آلرژن‌هایی مانند گرده، گرد و غبار، مواد شیمیایی و موی حیوانات خانگی پرهیز کنید.
- آگاهی از عادت و جایگزینی آن: لحظاتی را که قصد مالیدن چشم دارید شناسایی کرده و سعی کنید آن را با فعالیت‌هایی نظیر پلک‌زدن سریع یا ماساژ آرام اطراف چشم جایگزین کنید.
نتیجه گیری
مالیدن چشم‌ها شاید در ظاهر کار ساده‌ای باشد، اما عوارض آن می‌تواند گسترده و در برخی موارد برگشت‌ناپذیر باشد. از خراشیدگی‌های سطحی قرنیه تا پیشرفت بیماری‌هایی نظیر قوز قرنیه و گلوکوم، همه از پیامدهای جدی این عادت هستند. بهترین راه مقابله، افزایش آگاهی، شناخت علت اصلی ناراحتی چشم و مراجعه به چشم‌پزشک برای درمان دقیق است. سلامت بینایی نعمت بزرگی است که باید با مراقبت‌های ساده اما موثر از آن محافظت کرد.
بدون نظر! اولین نفر باشید