فشار خون بالا، یکی از بیماری‌های مزمن و پنهان‌کار است که در اغلب موارد بدون علامت ظاهر می‌شود و بسیاری از افراد تا سال‌ها از ابتلای خود به آن بی‌خبر می‌مانند. این بیماری در صورت عدم کنترل، به تدریج باعث آسیب‌های جدی به اعضای حیاتی بدن مانند قلب، مغز، کلیه و چشم می‌شود. به همین دلیل، آگاهی از علائم هشداردهنده و دانستن زمان مناسب برای مراجعه به پزشک از اهمیت حیاتی برخوردار است.
در ادامه به بررسی نشانه‌هایی می‌پردازیم که می‌توانند زنگ خطر افزایش خطرناک فشار خون باشند و در صورت مشاهده آن‌ها باید بدون اتلاف وقت با اورژانس تماس گرفت یا به پزشک مراجعه کرد.
فشار خون بالا اغلب بی علامت است؛ اما بی خطر نیست
بیشتر مبتلایان به فشار خون بالا، در مراحل اولیه هیچ علامت مشخصی ندارند. این موضوع باعث می‌شود افراد سال‌ها بدون اطلاع، با فشار خون بالا زندگی کنند و زمانی متوجه شوند که آسیب‌های جدی ایجاد شده است.
فشار خون بالا به دلیل ماهیت خاموش خود، به عنوان “قاتل بی‌صدا” شناخته می‌شود. اما این وضعیت در برخی شرایط می‌تواند ناگهان حاد شده و خطرناک باشد:
- فشار خون بالاتر از عدد ۱۸ سانتی‌متر جیوه (۱۸۰ میلی‌متر) می‌تواند بسیار خطرناک و تهدیدکننده زندگی باشد.
- در این شرایط ممکن است بیمار دچار سردرد شدید، تپش قلب یا درد در ناحیه قفسه سینه شود.
- فشار بالا به مرور زمان می‌تواند باعث سکته قلبی، سکته مغزی یا نارسایی کلیوی شود.
- افراد با سابقه خانوادگی، چاقی، مصرف زیاد نمک و کم‌تحرکی در معرض خطر بالاتری قرار دارند.
علائم هشدار دهنده افزایش شدید فشار خون
در برخی مواقع، فشار خون به طور ناگهانی و به دلایل مختلف به سطوح خطرناک می‌رسد و با علائم خاصی همراه می‌شود. این نشانه‌ها نباید نادیده گرفته شوند، زیرا ممکن است نشان‌دهنده یک بحران فشار خون باشند.
افزایش شدید فشار خون معمولاً با نشانه‌های جدی همراه است که باید به عنوان هشدار تلقی شود:
- سردرد شدید و ناگهانی به‌ویژه در ناحیه پشت سر
- تاری دید یا دوبینی، گاهی همراه با نقاط تار
- احساس گیجی، منگی یا عدم تعادل
- تهوع و استفراغ بدون علت مشخص
- نفس‌تنگی یا تنگی نفس در حالت استراحت
- تشنج، احساس اضطراب شدید یا بی‌قراری
- درد قفسه سینه یا احساس فشار در قلب
اقدامات اولیه در مواجهه با فشار خون بالا در منزل
در صورتی که علائم فشار خون بالا مشاهده شد و دستگاه سنجش فشار خون در دسترس بود، باید بلافاصله فشار فرد اندازه‌گیری شود. در صورت بالا بودن عدد، اقدام فوری و مناسب لازم است.
در چنین شرایطی قبل از رسیدن کمک‌های پزشکی یا اورژانس، اقدامات زیر پیشنهاد می‌شود:
- بیمار را در وضعیت نشسته یا نیمه‌نشسته قرار دهید تا به کاهش فشار کمک شود.
- فعالیت‌های جسمی یا حرکات اضافی بیمار را متوقف کنید.
- از او بخواهید نفس عمیق و آرام بکشد، تا سطح استرس کاهش یابد.
- اگر بیمار سابقه فشار خون دارد، می‌توان با احتیاط از داروی تجویز شده توسط پزشک استفاده کرد.
- از مصرف خودسرانه قرص‌های قوی یا چند دارو به طور هم‌زمان جداً پرهیز شود.
نقش استرس و فعالیت فیزیکی در افزایش فشار خون
عوامل روحی و جسمی مانند استرس، اضطراب یا فعالیت شدید بدنی می‌توانند باعث افزایش ناگهانی فشار خون شوند. تشخیص این موارد به ویژه در افراد جوان‌تر اهمیت زیادی دارد.
- گاهی افزایش فشار خون به دلایلی غیر از بیماری زمینه‌ای رخ می‌دهد. در این شرایط باید موارد زیر رعایت شود:
- اگر دلیل افزایش فشار، فعالیت ورزشی سنگین بوده است، فوراً فعالیت را قطع کرده و بدن را آرام کنید.
- در صورت وجود استرس شدید، در وضعیت آرام قرار بگیرید، دراز بکشید و به تنفس آرام ادامه دهید.
- استفاده از تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، تنفس شکمی یا گوش دادن به موسیقی آرام‌بخش می‌تواند مفید باشد.
- در صورت تکرار این نوع واکنش‌ها، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق بررسی شود.
دارو درمانی در بحران فشار خون؛ احتیاط الزامی است
در بحران فشار خون بالا، استفاده از دارو باید با احتیاط انجام شود و کاهش ناگهانی فشار خون می‌تواند خطرناک‌تر از خود فشار بالا باشد. این موضوع به ویژه در سالمندان یا بیماران قلبی اهمیت دارد.
زمانی که فشار به بالاتر از ۱۸ می‌رسد، مصرف داروی مناسب برای بیمارانی که سابقه دارند ضروری است. اما این موارد باید در نظر گرفته شود:
- تنها از دارویی استفاده شود که پزشک قبلاً تجویز کرده است.
- کاهش فشار نباید بیش از ۲۵ درصد در چند ساعت اول باشد؛ کاهش سریع ممکن است منجر به بیهوشی یا سکته شود.
- بهتر است دارو با نوشیدنی ولرم و نه سرد مصرف شود.
- تماس با اورژانس در این مرحله الزامی است تا تیم درمانی بتواند مداخله مؤثر انجام دهد.
چگونه فشار خون را در خانه اندازه گیری کنیم؟
دستگاه‌های فشار سنج دیجیتال یا عقربه‌ای خانگی، ابزار خوبی برای پایش فشار هستند. اما روش صحیح اندازه‌گیری اهمیت زیادی در دقت نتیجه دارد.
برای سنجش صحیح فشار خون در منزل، این نکات را در نظر بگیرید:
- بیمار باید ۵ تا ۱۰ دقیقه در حالت استراحت باشد.
- دست را روی یک سطح صاف و هم‌تراز با قلب قرار دهید.
- تفاوتی ندارد فشار را از دست چپ یا راست بگیرید، ولی بهتر است همیشه از یک دست خاص برای مقایسه استفاده شود.
- از صحبت کردن، حرکت یا خوردن و آشامیدن در زمان اندازه‌گیری خودداری شود.
چه زمانی باید با اورژانس تماس بگیریم؟
در برخی موارد فشار خون به حدی می‌رسد که اقدامات خانگی کافی نیستند و نیاز به مداخله پزشکی فوری وجود دارد. در این شرایط تماس با اورژانس اولویت اول است.
در صورت بروز هر یک از موارد زیر، بی‌درنگ با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید:
- فشار خون ۱۸۰ روی ۱۲۰ یا بالاتر همراه با علائم هشداردهنده
- سردرد شدید همراه با تهوع و تاری دید
- درد قفسه سینه یا علائم شبیه سکته قلبی یا مغزی
- تشنج، بیهوشی یا اختلال در تکلم
- عدم پاسخ به داروهای فشار خون و بدتر شدن وضعیت بیمار
نتیجه گیری
فشار خون بالا، اگرچه در اغلب موارد بی‌علامت است، اما می‌تواند به شکل ناگهانی به بحرانی خطرناک تبدیل شود. شناخت علائم هشدار، اقدامات اولیه در منزل و دانستن زمان تماس با اورژانس، می‌تواند جان انسان را نجات دهد. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با علائمی شبیه آنچه گفته شد مواجه شدید، خونسردی خود را حفظ کنید، اقدامات اولیه را انجام دهید و سریعاً با اورژانس تماس بگیرید. همچنین در صورت سابقه خانوادگی یا عوامل خطر، با پزشک درباره سنجش منظم فشار خون و پیشگیری مشورت کنید.
بدون نظر! اولین نفر باشید