بی‌حسی انگشتان دست و گاهی پا، یکی از علائم شایع در مراجعین به پزشکان عمومی، نورولوژیست‌ها و ارتوپدهاست. این علامت می‌تواند گذرا و بی‌خطر باشد یا نشانه‌ای از یک بیماری مهم در بدن باشد. از مشکلات ساده‌ای مانند فشار موقتی روی اعصاب گرفته تا بیماری‌های جدی‌تر نظیر دیابت، ام‌اس یا کمبود ویتامین B12، همگی می‌توانند باعث بی‌حسی شوند. بنابراین بررسی دقیق علت بی‌حسی اهمیت بالایی دارد.
در این مقاله به مهم‌ترین دلایل بی‌حسی انگشتان، نحوه تشخیص، علائم همراه و راهکارهای درمانی آن می‌پردازیم.
بی حسی انگشتان چیست و چه علائمی دارد؟
بی‌حسی یا “نومالژی” حالتی است که در آن فرد احساس کاهش یا از بین رفتن حس در انگشتان دارد. این احساس ممکن است با سوزن‌سوزن شدن، گزگز، مورمور، ضعف عضلانی یا حتی درد همراه باشد. بسته به علت زمینه‌ای، این بی‌حسی می‌تواند یک انگشت، چند انگشت، یا تمام دست را درگیر کند.
بی‌حسی ممکن است به‌صورت موقت یا دائمی بروز کند. شناخت الگو، مدت زمان و شرایطی که بی‌حسی در آن ایجاد می‌شود، می‌تواند پزشک را به سمت تشخیص صحیح هدایت کند.
دلایل شایع بی حسی انگشتان
بی‌حسی انگشتان می‌تواند از منبعی در سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع)، اعصاب محیطی یا حتی مشکلات عضلانی و اسکلتی ناشی شود. در ادامه، رایج‌ترین دلایل این مشکل را بررسی می‌کنیم.
۱. سندرم تونل کارپ (Carpal Tunnel Syndrome)
این اختلال، شایع‌ترین علت بی‌حسی انگشتان در بزرگسالان است. عصب میانی (Median Nerve) که از مچ عبور می‌کند، در تونل کارپ تحت فشار قرار می‌گیرد. این عصب وظیفه حس‌دهی به انگشت شست، اشاره، میانی و بخشی از انگشت حلقه را بر عهده دارد.
- بی‌حسی، گزگز یا درد در انگشتان به‌ویژه هنگام شب
- ضعف در گرفتن اشیاء
- تشدید علائم با کار زیاد با دست، مانند تایپ یا رانندگی طولانی
۲. فشار موقتی بر اعصاب محیطی
گاهی بی‌حسی فقط به دلیل نشستن یا خوابیدن در وضعیتی ایجاد می‌شود که عصب تحت فشار قرار می‌گیرد. این حالت اغلب موقتی است و با تغییر وضعیت بدن برطرف می‌شود.
- خواب رفتن دست هنگام خوابیدن روی بازو
- نشستن طولانی با تکیه به آرنج
۳. درگیری دیسک گردن یا ستون فقرات (رادیکولوپاتی)
دیسک‌های بین مهره‌ای ممکن است به بیرون‌زدگی دچار شوند و روی ریشه‌های عصبی گردنی فشار وارد کنند. این نوع فشار منجر به درد و بی‌حسی در انگشتان می‌شود.
- درد گردن همراه با تیر کشیدن به بازو و دست
- بی‌حسی انگشتان خاص (بسته به ریشه عصبی آسیب‌دیده)
- ضعف عضلات بازو یا دست
۴. کمبود ویتامین ها، به ویژه B12 و B6
ویتامین‌های گروه B نقش کلیدی در عملکرد صحیح اعصاب دارند. کمبود این ویتامین‌ها می‌تواند به نوروپاتی محیطی منجر شود که با بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن و احساس سوزش همراه است.
- بی‌حسی و گزگز در انگشتان و پاها
- خستگی و ضعف عمومی
- در موارد شدید، اختلال در تعادل و حافظه
۵. دیابت و نوروپاتی دیابتی
دیابت یکی از دلایل رایج بی‌حسی در اندام‌هاست. سطح قند خون بالا باعث آسیب تدریجی به اعصاب محیطی می‌شود. این وضعیت به نام «نوروپاتی دیابتی» شناخته می‌شود.
- شروع تدریجی با احساس گزگز و بی‌حسی
- اغلب در پاها شروع می‌شود اما می‌تواند به دست‌ها نیز برسد
- تشدید علائم شب‌هنگام
۶. مولتیپل اسکلروزیس (MS)
MS یک بیماری خودایمنی است که سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) را هدف قرار می‌دهد. بی‌حسی در انگشتان ممکن است یکی از اولین علائم MS باشد.
- بی‌حسی یک‌طرفه یا متقارن در دست‌ها
- تاری دید یا دوبینی
- ضعف و خستگی ناگهانی
- احساس شوک الکتریکی هنگام خم کردن گردن
۷. بیماری های خودایمنی (مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید)
برخی بیماری‌های خودایمنی باعث التهاب عروق خونی کوچک یا اعصاب محیطی می‌شوند که می‌تواند منجر به بی‌حسی و گزگز انگشتان شود.
- درد مفاصل
- خستگی مزمن
- تب‌های خفیف و دوره‌ای
۸. سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA)
بی‌حسی ناگهانی در یک سمت بدن می‌تواند از علائم اولیه سکته مغزی باشد. این وضعیت اورژانسی است و نیاز به رسیدگی فوری دارد.
- بی‌حسی یا فلج ناگهانی یک طرف صورت یا بدن
- اشکال در تکلم
- سردرگمی یا سرگیجه شدید
تشخیص علت بی حسی انگشتان
برای یافتن علت دقیق، پزشک ابتدا تاریخچه دقیق از بیمار می‌گیرد و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. سپس در صورت نیاز، از آزمایش‌ها و تصویربرداری‌ها استفاده می‌شود.
- آزمایش خون برای بررسی کمبود ویتامین یا قند خون
- نوار عصب و عضله (EMG / NCV)
- MRI گردن یا مغز
- بررسی عملکرد تیروئید و کلیه
درمان بی حسی انگشتان بسته به علت
درمان بی‌حسی انگشتان باید بر اساس علت زمینه‌ای آن باشد. برخی موارد به درمان‌های ساده و خانگی پاسخ می‌دهند و برخی دیگر نیاز به درمان تخصصی دارند.
- فیزیوتراپی: برای مشکلات گردنی یا تونل کارپ
- داروهای ضد التهاب یا مسکن‌ها: در موارد درد و التهاب
- مکمل‌های ویتامینی: در صورت تشخیص کمبود
- کنترل قند خون: در بیماران دیابتی
- جراحی: در موارد شدید تونل کارپ یا دیسک گردن
راهکارهای خانگی برای مدیریت بی حسی خفیف
در مواردی که بی‌حسی گذرا و خفیف باشد، اقدامات ساده می‌تواند مؤثر واقع شود. با این حال، تکرار یا طولانی شدن بی‌حسی نیاز به مراجعه به پزشک دارد.
- استراحت دادن به دست و تغییر وضعیت بدن
- ورزش‌های کششی ملایم برای گردن و شانه
- گرم کردن محل با کمپرس گرم
- کاهش مصرف الکل و ترک سیگار
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
همه موارد بی‌حسی نیازمند مراجعه فوری نیستند، اما در موارد زیر باید بدون تأخیر به پزشک مراجعه شود:
- بی‌حسی ناگهانی و شدید
- بی‌حسی همراه با ضعف عضلانی یا فلج
- اختلال در صحبت کردن یا دید
- سابقه دیابت یا بیماری عصبی
نتیجه گیری
بی‌حسی انگشتان ممکن است علامتی گذرا و بی‌خطر باشد، اما در بسیاری از موارد نشانه‌ای از مشکلات مهم‌تر مانند دیسک گردن، دیابت، کمبود ویتامین یا اختلالات عصبی است. تشخیص به‌موقع علت بی‌حسی و شروع درمان مناسب می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و کیفیت زندگی را حفظ کند. همیشه به علائم بدن خود توجه داشته باشید و در صورت تکرار یا شدت گرفتن آن‌ها، با پزشک مشورت کنید.
بدون نظر! اولین نفر باشید